Eindejaarsblog van DB-lid Mado Ruijs

Bewustwording groen en blauw

Toen alles begin van het jaar werd stilgezet door corona en de stikstof-regelgeving, ontstond spontaan een breed gedeelde opwaardering van groen, natuur en alles wat leeft. Veel mensen zijn bewuster bezig met wat echt belangrijk is. Een groeiend besef dat wijzelf en onze aarde kwetsbaar zijn, treffend verbeeld in de film over mondiale achteruitgang van biodiversiteit door David Attenborough.

In de schrik van de eerste corona-golf hoorde ik de term ‘radicale liefde’. Het gaat over het omarmen van andersdenkenden en een aansporing om echt te luisteren. Het werkt ontwapenend, terwijl je ook heel dicht bij het eigen standpunt kan blijven. Ik vind de term heel krachtig en richtinggevend.

Acties droogte 2020

Na een natte februari volgde voor het derde jaar op rij een extreem droog voorjaar en zomer. In het Dagelijks Bestuur heb ik in april de noodklok geluid: we moeten nu handelen om maximaal water vast te houden voordat al het water weg is. Anderhalve week later, in mei, is samen met partners (natuurorganisaties, gemeenten, boeren, watermolenbeheerders, etc.) alles in het werk gezet om water te conserveren in gebieden, beken en slootjes.
Onorthodoxe voorzieningen zoals platen, Big Bags en zandzakken zijn op zo’n 350 locaties aangebracht, alle stuwen maximaal omhoog gezet en maaiwerk uitgesteld.

Achteraf gezien hadden we nog eerder moeten beginnen. Het was lang niet genoeg en opnieuw zijn beken en sloten doorgevallen. De aanpak heeft geresulteerd in een droogte-scenario met een extra team medewerkers voor de uitvoering van waterconservering. Veel meer is echter nodig om de klimaatverandering het hoofd te bieden en natuur en het landschap van voldoende levenswater te voorzien. Het waterschap mag geen kansen laten liggen.

Huidige inrichting en beheer

We moeten constateren dat de inrichting en waterbeheer in steden, dorpen en buitengebied nog steeds te veel is gericht op waterafvoeren. Er is te weinig gedaan voor waterbeschikbaarheid in het groei- en zomerseizoen. Verdroging in combinatie met de klimaatverandering maken dat een ernstig tekort aan grondwater in Midden-Brabant is ontstaan. De vitaliteit van natuur en landschap staan zwaar onder druk met alle risico’s voor verder verlies van biodiversiteit. Ook de landbouw en onze toekomstige voedselvoorziening komt steeds meer in het gedrang. Zelfs nu in december staan het merendeel van de peilbuizen voor grondwater nog in het rood, zie bijgaande afbeelding van de waterstanden d.d. 21 december 2020.

Watertransitie en Waterbeheerprogramma i.o.

Het bestuur heeft fundamentele vragen gesteld over de (grond)waterverdeling, een klimaatrobuuster watersysteem en wat het waterschap kan en moet doen. De Watertransitie is daaruit voortgekomen. Klik hier voor dit discussiestuk. Het vormt een belangrijke bouwsteen voor het nieuwe Waterbeheerprogramma. Daar werken we nu hard aan en komt tweede kwartaal 2021 ter visie.

Samenwerking hoofdzaak

• Gemeenten – meer vasthouden in buffers icm groen;
• Landbouw – grondwateraanvulling en zelfvoorzienendheid;
• Drinkwaterbedrijven – besparen en efficiency;
• Industrie – besparen en circulair gebruik;
• Natuurterreinen – vasthouden en klimaatbuffers;
• Inwoners – afkoppelen, #elkedruppeltelt;
• Iedereen is nodig om een steentje bij te dragen.

Fractie Water Natuurlijk heeft vanuit een integrale kijk een notitie opgesteld met concrete speerpunten om de balans in watersysteem te verbeteren. Daarbij zijn we blij met het onderzoeksrapport naar de watervraag van de natuur dat Deltares in opdracht van Brabants Landschap, Staatsbosbeheer, Natuurmonumenten en de Brabantse Milieufederatie recent heeft uitgebracht. We bouwen zo steeds meer kennis op over de samenhang tussen het grond- en oppervlaktewatersysteem.

Veranderde waarde van water

Veranderen is niet eenvoudig. Het begint met anders kijken. Mensen zijn gewoontedieren. Meegaan in een verandering kunnen we vaak pas als we er last van krijgen of niet meer houdbaar is. Of omdat het alternatief aantrekkelijk is, een goed gevoel oplevert of meer biedt op de lange duur. Water Natuurlijk vraagt om anders naar water te kijken. Geef regenwater meer tijd en ruimte om in de bodem te zakken en het grondwater aan te vullen. Leef meer mét groen en water, omarm het. In plaats van water meteen af te voeren en weg te stoppen. Voldoende schoon water is een positieve waarde en ook een economische kwaliteit. Duurzame verandering vraagt tijd. Het gaat erom aan de slag te gaan met wat nu mogelijk is.

Samen bruggen bouwen voor water

Goede uitleg over de omslag en trendbreuk naar doelgroepen is belangrijk. Leden van Water Natuurlijk doen daar veel aan. Ook het waterschap heeft een belangrijke taak. Alleen ga je sneller, maar samen kom je verder. De kunst is om zoveel mogelijk doelgroepen (boeren, bewoners, bedrijven) te laten aanhaken zodat het gewoon wordt om slim en spaarzaam met water om te gaan. Alles begint en komt voort uit onszelf, onze wilskracht, inspiratie en vermogen om door te zetten waar het kan en mee te buigen waar het moet. En de ervaring leert; zonder weerstand, geen verandering.

Een mooi, kletsnat 2021 (liefst regen in de nacht) gewenst. Zorg goed voor jezelf en pas op elkaar en je omgeving.