Verslag excursie Weerterbos

De eerste stop waar Arjan ons mee naar toe neemt is bij een open vlakte met een vennetje. Het naaldbos dat er eerst stond is weggehaald omdat naaldbomen voor meer verdamping zorgen en dat vergroot de kans op verdroging van het vennetje. De vlakte wordt opengehouden met sinusmaaien. Op deze manier krijgen meer soorten een kans om een plekje te veroveren. Evert Prast wijst ons hier op een aantal orchideeën.

De volgende stop is bij de Bossche Vaart. Deze moet ervoor zorgen dat mensen uit de nieuwe woonwijken in Weert droge voeten houden bij hevige regenval. Er ligt ook een nieuw aangeplant bos bij dit punt. De voorste relatief grote boom gaat het helaas niet redden. Grote bomen zijn relatief duur en hebben minder kans op overleven. Toch worden ze bij nieuwe bosaanplant vaak gebruikt voor het fotomoment van bobo’s.

Op deze plaats legt Arjan uit dat het Limburgs Landschap het liefst watersystemen wil scheiden. De kwaliteit van het water dat wordt aangevoerd is verziekt door de landbouw. Er zitten te veel nutriënten (met name stikstof en fosfor) in. De Oude Graaf is aangemerkt als een potentieel koploperproject in het kader van de Kader Richtlijn Water. De gemeenten Weert en Nederweert, Waterschap de Dommel, Waterschap Limburg, het Limburgs Landschap en de LLTB werken hierin samen.

De derde stop is bij de buffer van het waterschap. Deze is zo’n 10 hectare groot en heeft niet alleen als doel om Weert droog te houden, maar ook om water vast te houden en zo te voorkomen dat het in de Sterkselse Aa terecht komt. Het beheer van waterbuffers is geen taak van het Limburgs Landschap, dus doet Waterschap Limburg dit. Deze waterbuffer is de grootste van het waterschap in Midden-Limburg.

We lopen langs de waterbuffer van de derde naar de vierde stop.

Dan komen we bij het ven dat beheerd wordt door het Limburgs Landschap. Arjan vertelt dat hier alle wilgen zijn weggehaald en het bos uitgereden. Het nutriëntenoverschot is verwijderd door het slib af te graven tot de oorspronkelijke bodem van het ven. Het Weerter bos ligt namelijk op een leemlaag en herbergt daardoor van oudsher zwakgebufferde vennen met unieke natuurwaarden. Tijdens afgravingswerkzaamheden mag je die leemlaag dan ook echt niet kapot maken. Een kraanmachinist moet heel goed weten wat hij doet.

Hier is de waterkwaliteit in principe goed. Het aanwezige riet verraadt dat de fosforconcentratie wat aan de hoge kant is. Als er vissen als bijvoorbeeld de zonnebaars in zouden zitten, zou dat een slecht teken zijn. Kikkers zien we hier wel graag. Er staat één blauwe reiger te loeren naar een lekker hapje, maar meer blauwe reigers willen we hier niet zien.

Dan lopen we door het bos, tussen de rabatten door naar de vijfde en laatste stop. Arnold Jansen merkt op dat hij veel vlinders ziet en snoept ondertussen van wat blauwe bessen. Arjan Ovaa wijst ons op een stuk hoogveen. De rabatten staan hier droog. Dit zou eigenlijk niet moeten, zo vertelt hij; zeker niet nu er best wat regen is gevallen. Als de rabatten droog blijven staan gaat het hoogveen namelijk dood.

De laatste stop is de Rosveldlossing. Arjan vertelt ons dat deze een bedreiging vormt voor de doelstellingen van het Natura 2000-gebied. Bij veel regenval kan de Rosveldlossing makkelijk buiten zijn oevers treden en dan komt er allemaal gebiedsvreemd water binnen. Het is een fragiel evenwicht waar we naar streven: we willen water vasthouden om verdroging tegen te gaan, maar we willen ook niet te veel water vasthouden want dan gaan de bomen dood. Daarnaast hebben we nog de klimaatopgaven.

De Rosveldlossing is voor natuurwaarden suboptimaal. Vroeger was het hier veel en veel natter. Vervolgens is het gebied gerabatteerd voor de bosbouw. Er ontstaat een discussie wat we het beste zouden kunnen doen. Als we het water hoger stuwen, neemt de kans op overstroming toe. Zouden we beter verderop kunnen stuwen? Arjan antwoordt resoluut: het liefst gaat ie helemaal weg. Of leg hem anders in een buis. Landbouwwater als tegendruk is geen probleem voor het Weerterbos, maar we willen echt geen landbouwwater ín het natuurgebied. Nu draineert de Rosveldlossing te veel. Maar als je hem om het Weerterbos heen zou leggen kan hij theoretisch nog meer draineren. Misschien moet de Oude Graaf gedempt worden of opgestuwd? In elk geval moeten we zorgen dat er geen water meer wordt afgevoerd. Dan stromen de rabatten weer vol en kan het veenmos aangroeien.

Conclusie: het laatste woord is hier nog niet over gezegd!

Na afloop danken we Arjan hartelijk voor de interessante excursie. Torben Mulder geeft Arjan als dank een paar zelf gestekte planten en Lex Westland overhandigt een fles biologische wijn.

Tot slot genieten we nog even van elkaars gezelschap, een hapje en een drankje op het terras!