AB-besluit Governance Waternet - Reactie Water Natuurlijk

Voorzitter,

Vanavond ligt er een besluit voor dat naar het zich laat aanzien in december leidt tot een voorstel voor een definitief besluit om de stichting Waternet op te heffen. Deze stap is in dit AB vaak vergeleken met een ‘scheiding’. Zoals ik eerder zei vindt ik die vergelijking misleidend. Het gaat hier niet om twee individuen in hun persoonlijke leven met al hun emoties. We hebben het hier over twee overheden met een belangrijke publieke taak, die deels overlapt, en die jaren geleden hebben bedacht dat zij hun publieke taak het best kunnen vormgeven door samen te werken in een stichting en daartoe een contract in de vorm van samenwerkingsafspraken zijn aangegaan. En Amsterdam wil die afspraken nu opzeggen. Wat Water Natuurlijk betreft is daarmee een vergelijking met de BREXIT veel meer op zijn plaats. Wat Water Natuurlijk betreft zijn de redenen om de samenwerking te beëindigen even onnavolgbaar als bij de Brexit, en zijn de gevolgen vergelijkbaar slecht voor alle betrokkenen.

Voorzitter, laat me eerst nog even die voornaamste nadelige gevolgen op een rijtje zetten. Ten eerste: we breken een nationaal en internationaal toonaangevende watercyclusorganisatie af. Ten tweede: er zijn duidelijk gedocumenteerde nadelen in het verlies van synergie; zowel het rapport dat Waternet intern geproduceerd is als het rapport van KPMG tonen dat aan. Voor de rioolwatertaken gaat dat zo ver dat er één geintegreerde regiekamer is voor het afvalwater. Hoe wordt het beter als je dat uit elkaar haalt? Maar: Er gaan ook grote vertraging ontstaan in de planning van projecten, De onderhoudsafdelingen worden te klein voor goed onderhoud; Innovatie en de positie op de arbeidsmarkt komen onder grote druk En er wordt wel ingezet op ‘borging van de samenwerking op een andere manier’ maar dat wordt natuurlijk altijd ingewikkelder dan wanneer je dat in één organisatie doet. Dat brengt me ten derde bij de impact op de organisatie. Nu een reorganisatie doen gaat ontzettend veel tijd en energie kosten van directie en medewerkers. Zoals de OR ook consequent heeft aangegeven kan die energie beter besteed worden aan het uitvoeren en op orde brengen van de gewone werkzaamheden, of het hoofd bieden aan de enorme uitdagingen in het waterbeheer. Daarbovenop: zelfs volgens de meest optimistische inschatting van KPMG zijn er hier voor 32 fte aan nieuw personeel nodig. En dat terwijl we nu al tientallen vacatures open hebben staan en die niet vervuld krijgen. Dan ten vierde het geld. AT5 berichte er vandaag over. Dit besluit gaat hoe dan ook een echt hele grote extra kostenpost vormen. De schattingen lopen nu uitéén van 11 miljoen tot 40 miljoen per jaar aan publiek geld extra, en dan nog tijdelijk miljoenen aan frictiekosten. Die rekening gaat worden neergelegd bij de burger, dus óók bij 800.000 Amsterdammers. En als er dan nog zwaarwegende of goede redenen zouden zijn om dat te doen, zou je dat misschien nog uit kunnen leggen. Maar de redenen die Amsterdam opgeeft om dit te doen zijn moeilijk te begrijpen. Het gaat om ‘een verschil in sturingsparadigma’. Amsterdam heeft een voorkeur om ‘op afstand te sturen’, en vreest bij een tussenoplossing ‘complexiteit’. Maar voor die complexiteit zijn allerhande mitigerende maatregelen bedacht. En AGV heeft in de gesprekken verregaande concessie willen doen in de governance. Er waren echt wel oplossingen, misschien niet perfect, wel uitvoerbaar.

Ik heb de beleidsnotitie van Amsterdam die hier over gaat er eens bij gepakt, en die schrijft niet eens voor dat Amsterdam Waternet op deze afstand moet zetten. Dat is blijkbaar een politieke wens van het college van B&W van Amsterdam. De gemeenteraad zou, zoals een inspreker zei zelf ook voor korte sturing kunnen kiezen, als ze de opgave in het water belangrijk genoeg vinden. Daarmee ook meer recht doen aan de opgaven op het gebied van water.

Voorzitter, de fractie Water Natuurlijk kan moeilijk begrijpen hoe deze wens tot besturen op afstand opweegt tegen de problemen die ontvlechten veroorzaakt bij het vervullen van onze publieke taak. Hoe een voorkeur voor een ‘besturingsparadigma’ rechtvaardigt dat je de inwoners van Amsterdam en het waterschap op kosten jaagt, de organisatie in de problemen brengt en de samenwerking bemoeilijkt, Juist nu de opgaven door klimaatverandering en de arbeidsmarkt zo groot zijn.

Voorzitter, Toch zien wij ons geconfronteerd met het gegeven dat dit is wat Amsterdam wil. We hebben eerder gezegd dat het daarmee ‘onvermijdelijk is geworden’ daar dan maar aan mee te werken. Voor de goede orde: dat klopt niet eens. Het staat ons AB natuurlijk vrij om daar niet toe te besluiten. We lezen in het juridisch advies dat Amsterdam helemaal niet eenzijdig kan opzeggen, omdat daar op dit moment geen juridische grond voor bestaat. We accepteren echter dat gegeven de opstelling van Amsterdam, de wens van sommige fracties in dit AB om nu een einde te maken aan deze discussie en ook uit de wens om ons als een bestuurlijk verantwoordelijke partij op te stellen, nu als volgende stap het voorbereiden van een besluit om te ontvlechten dan maar moet worden ingezet. Water Natuurlijk benadrukt hier echter dat we hiermee nog niet besluiten tot ontvlechting.

• Eerst willen we de impact op de organisatie beter in kaart.
• Eerst willen we de impact op de financiën beter in kaart.
• Eerst willen we weten hoe de samenwerking dan geborgd gaat worden.
• En we willen dat allemaal weten in een tussenstap, zodat we daar als AB een oordeel over kunnen vellen.
• En dan nemen we in december pas een besluit over de eventuele ontvlechting.

Om dit vast te leggen dienen we samen met VVD, Ongebouwd, CDA, AWP, CU twee samenhangende amendementen in.

Voorzitter, ten slotte, we hebben gezien dat enkele gemeenteraadsfracties onze zorgen over de samenwerking delen en een hand uit steken om gezamenlijk te werken aan de borging van die samenwerking, voorafgaand aan het besluit tot ontvlechting. Hoewel wij liever zagen dat de GR tot inkeer kwam en helemaal niet tot ontvlechting zou besluiten, willen we deze uitgestoken hand wel aannemen, en zijn we blij met moties of oproepen uit de gemeenteraad om de samenwerking en synergie goed te borgen. De passage in het amendement die oproept om eerst in kaart te brengen hoe we de samenwerking borgen voordat we plannen voor ontvlechting uitwerken is daar voor bedoeld. We doen daarom een dringend beroep op ons DB en de wethouder van Amsterdam hier een duidelijke en concrete uitwerking aan te geven, met commitment aan de uitvoering, voordat er een ontvlechtingsvoorstel wordt voorgelegd.

- Nieuwsbericht Waterschap AGV

- Motie verbeteren financiele functie

- Motie slagkracht en schaalvoordelen

- Amendement ‘Aanscherping toelichting’ Hoofdlijnenbesluit herijking
governance stichting Waternet

- Amendement Hoofdlijnenbesluit herijking governance stichting Waternet