Grondwater: van iedereen of van niemand?

ARTIKEL Water Natuurlijk De Stichtse Rijnlanden - 25 april 2023

Eén van de grote problemen om het tekort aan grondwater tegen te gaan, is het feit dat er meerdere overheden bevoegd gezag zijn over het grondwater op basis van verschillende dieptes. Dat leidt tot verwarring onderling, verwarring bij vergunningverlening van gebruikers voor onttrekkingen en verwarring al helemaal bij 'gewone' bewoners. Daarom hebben alle 21 waterschappen een grondwatervisie 2023 opgesteld waarin staat dat het aan de waterschappen is om inzichtelijk te maken welke gevolgen voorgenomen ruimtelijke keuzes hebben voor het (grond)waterbeheer, de grenzen van het natuurlijke systeem te schetsen, en het adviseren over water- en klimaatbestendige inrichting. Door inzicht te bieden in de maatschappelijke kosten en de kansen en risico’s van het faciliteren van functies in een gebied, stellen waterschappen collega-overheden in staat ruimtelijke keuzes te maken die binnen de grenzen van het grondwatersysteem volhoud-baar zijn. Het visiedocument grondwater 2023 geeft aan de hand van tal van deelgebieden weer wat de rol en ambitie is van waterschappen ten aanzien van grondwater. Het gehele document vindt u hier.

Water Natuurlijk steunt de ambitie van de Unie van Waterschappen om duidelijker afspraken tussen overheden over het grondwater. We zullen dan ook in de komende bestuursperiode op diverse momenten hiervoor een uitwerking vragen.

2018 was droog. 2019 was droog. 2020 was droog. 2022 was droog. Klimaatverandering zorgt ervoor dat wereldwijd de temperatuur zal blijven stijgen. In Nederland kunnen zomers droger worden en neerslag kan intenser en onregelmatiger vallen. Als het droog is, neemt het gebruik van grondwater toe en als het te nat is, zorgt ook grondwater voor overlast. Kortom, de extremen komen vaker voor en worden ook extremer. Toenemende ruimtedruk, klimaatverandering en een toenemende watervraag leggen op steeds meer plaatsen de grenzen van de maakbaarheid van het grondwatersysteem bloot. Het grondwatersysteem zal dus steeds vaker bepalend worden voor de functies die van dat systeem gebruik maken. Voorbeelden zijn het stoppen van peilindexatie in opbarstingsgevoelige gebieden, het verbieden van grondwa-teronttrekkingen nabij verdrogingsgevoelige natuur, het beperken van perforaties voor bodemenergie-systemen of verticale drainages of het accepteren van verzilting in gebieden met veel zoute kwel.

In de landelijke discussie rondom ‘water en bodem sturend’ bij ruimtelijke ontwikkelingen is grondwater een belangrijk onderdeel. Doordat enerzijds het water- en bodemsysteem meer sturend wordt bij ruimtelijke ontwikkelingen en, anderzijds, het grondwater onder de Omgevingswet nadrukkelijker als onderdeel van het watersysteem wordt gezien, krijgen waterschappen een grotere rol in ruimtelijke keuzes en zullen zij eerder in het planvormingsproces betrokken (moeten) worden.