Overheden worstelen met honingbij
Water Natuurlijk Hollandse Delta kreeg medio augustus de vraag of er wat te doen was aan de massa bijenkasten op een dijk van het waterschap bij Strijensas. Ze stonden aan de rand van een natuurgebied en dat was nadelig voor de wilde bijen en andere insecten. Een oproep leerde dat het probleem ook elders in de Hoeksche Waard en op IJsselmonde speelde. Rond de Biesbosch was onderzoek gedaan naar de ecologische schade door deze tamme bijen.
Bedreiging insectenleven
Beheerders van natuurterreinen laten maar beperkt kasten met honingbijen toe. De wilde bijen en andere insecten in hun terreinen hebben bescherming nodig en concurrentie van honingbijen kan nadelig zijn. Grote imkers hebben daar het volgende op gevonden. Ze zetten hun bijenvolken aan de rand van natuurgebieden. De honingbijen vliegen vanzelf het natuurgebied in en kapen het voedsel van de wilde soortgenoten weg.
Rond de Biesbosch speelt het probleem al langer en de provincie Zuid-Holland heeft onderzoek laten doen naar de ecologische effecten. Uit het rapport van EIS kenniscentrum insecten komt naar voren dat de dichtheid aan bijenkasten daar meer dan 25 per km2 was. Geadviseerd wordt dit terug te brengen naar maximaal 4 kasten per km2 bloeiend gewas, en op meer kwetsbare plekken helemaal geen honingbijen binnen een afstand van 3 km toe te staan.
Rol overheden
Een oproep via de media leverde verschillende meldingen op. In de Hoeksche Waard en op IJsselmonde staan op een zevental plekken ruim 300 bijenkasten aan de rand van natuurgebieden. Ze staan voor een deel op dijken of andere percelen van het waterschap Hollandse Delta, en voor een deel op particuliere gronden.
Water Natuurlijk schakelde de verschillende overheden in om tot een aanpak van het probleem te komen. Het waterschap is gevraagd om op te treden. Dat zou mogelijk kunnen als grondeigenaar en op basis van de keur. De keur is een verordening van het waterschap waarin onder andere regels staan voor dijken. De mogelijkheden worden onderzocht.
Sommige kasten staan dicht bij een openbare weg en de plaatselijke verordening van de gemeente Hoeksche Waard kent een verbod hierop. Gevraagd is hierop te handhaven. Ook dit wordt onderzocht. Inmiddels is wel een medewerker van Hoekschewaards Landschap aangevallen door een bijenzwerm.
De Omgevingsdienst Zuid-Holland is gevraagd naar de mogelijkheden op grond van de Wet Natuurbescherming. Ook dit blijkt niet eenvoudig en de vragen zijn doorgestuurd naar de provincie Zuid-Holland. Antwoorden zijn er nog niet.
Reuzenbalsemien
De Natuur en Vogelwacht Biesbosch wijst nog op een ander aspect van het probleem. Als je kijkt naar de plekken waar massaal bijenkasten staan, dan is het de grote imkers te doen om honing van de Reuzenbalsemien. Die plant komt massaal voor in de aangrenzende gebieden.
Reuzenbalsemien is door de Europese Unie aangewezen als invasieve exoot (link opent in een nieuw tabblad). Hij is afkomstig uit de Himalaya maar heeft ook in ons land vaste voet aan de grond gekregen. Door zijn explosieve groei verdringt hij de inheemse flora en fauna. Daarnaast vormt hij een gevaar voor de waterveiligheid.
De provincie is verantwoordelijk voor de bestrijding van deze plantensoort. De miljoenen honingbijen zorgen voor een maximale bestuiving van Reuzenbalsemien en dat werkt niet mee aan het terugdringen van deze plant, mag je verwachten.
Asociaal gedrag of onwetendheid?
Het houden van bijen is van oudsher een natuurvriendelijke bezigheid. Dat is het imago van onze imkers en door de beperkte schaal is dat ook in overeenstemming met de werkelijkheid. De indruk is ook dat het publiek niet bekend is met negatieve gevolgen van massa’s bijenvolken aan de rand van natuurgebieden. De gedachte is: bijen hebben bescherming nodig en er wordt geen onderscheid tussen tamme honingbijen en wilde bijen gezien.
Grote imkers kennen de gevolgen wel. Ze zoeken bewust plekken aan de randen van natuurgebieden. Ze brengen niet alleen schade toe aan de natuur in die gebieden maar tasten ook het imago van hun collega imkers aan. Grondeigenaren zoals het waterschap die ruimte beschikbaar stellen om de kasten te plaatsen, doen dat waarschijnlijk uit onwetendheid.
Water Natuurlijk dringt er op aan dat overheden hun verantwoordelijkheid nemen en regulerend optreden.
Joost Kievit MSc
