Klimaatverandering wacht niet
Water heeft ruimte nodig. Extreme buien moeten worden opgevangen en er zijn buffers nodig om droge tijden te overbruggen. In de bebouwde kommen zijn het vooral de gemeenten die verantwoordelijk zijn. In het landelijk gebied moet het waterschap Hollandse Delta zorgen voor droge voeten. Het waterschap worstelt met de zogenaamde wateropgave. Twintig jaar “niks doen” heeft het huidige bestuur opgezadeld met een schier onmogelijke taak.
Klimaatscenario’s
Vanaf de eeuwwisseling hebben we te maken met klimaatscenario’s. Het “Intergovernmental Panel on Climate Change”, onderdeel van de Verenigde Naties, komt ongeveer iedere zes jaar met een rapport over de stand van het klimaat wereldwijd en met scenario’s. In deze scenario’s worden met computermodellen uitgevoerde berekeningen geschetst. Ze geven de verwachting voor de toekomst, en dienen voor beleidsmakers om gefundeerde besluiten te nemen.
Het KNMI vertaalt het mondiale rapport naar de Nederlandse situatie en het nationale beleid speelde daar op in. Er kwam een Nationaal Bestuursakkoord Water. Het rijk, de provincies, de gemeenten en de waterschappen kwamen overeen om het watersysteem te toetsen aan de hand van het Middenscenario van het KNMI. In 2015 moest de wateropgave die dit opleverde gerealiseerd zijn. De wateropgave is de ruimte die nodig is om extreme buien op te vangen. Het plan was dat het watersysteem in 2015 op orde zou zijn, en dat het daarna op orde zou worden gehouden.
Helaas besloot het bestuur van het waterschap Hollandse Delta anders. Er werd niet gekozen voor een toekomstbestendig watersysteem. Het toetsen van het systeem en het vaststellen van de opgave baseerde men op ‘huidig klimaat’, een term die wordt gebruikt voor de neerslaggegevens uit het verleden. In dit geval de periode van 1975 tot 2005. Ons waterschap ging dus aan de slag om in 2015 de “zorg voor droge voeten” op het niveau voor die periode te hebben. Maar ja, de klimaatverandering ging gewoon door.
Alarmbel
In 2006 was er een nieuw rapport van het internationale klimaatpanel en het KNMI bracht nieuwe scenario’s uit. De afspraken tussen de overheden in ons land werden aangescherpt in een “Nationaal Bestuursakkoord Water actueel”. Voor het bestuur van de Hollandse Delta was dit geen aanleiding om van koers te veranderen. De nationale afspraken werden terzijde geschoven en men ging door op de ingeslagen weg: het watersysteem geschikt maken voor de verleden tijd.
De Randstedelijke Rekenkamer bracht in 2008 het rapport “Puzzelen met de wateropgave” uit. Hierin deed de Rekenkamer verslag van hoe waterschappen in de randstad omgaan met de wateropgave. Het werd duidelijk dat het bestuur van het waterschap Hollandse Delta een onverstandig besluit had genomen door de kiezen voor “huidig klimaat” als basis voor deze opgave. De Rekenkamer waarschuwde ook voor een extra grote opgave na 2015. Ook deze waarschuwing was niet besteed aan het toenmalige bestuur van ons waterschap.
Andere wind
Besturen en bestuurders volgen elkaar op. De klimaatverandering zette door. De gevolgen daarvan worden duidelijker en indringender. Het doel van het waterschap om in 2015 een watersysteem te hebben dat geschikt was voor de neerslaggegevens uit het verleden, werd niet gehaald en nog steeds is dit doel niet gerealiseerd. In 2014 ziet een nieuw klimaatrapport het licht en het KNMI komt met de 3e generatie klimaatscenario’s. De toon wordt alarmerender en eindelijk neemt ons waterschap het klimaatprobleem serieus. Tenminste daar lijkt het op. Het watersysteem wordt getoetst op basis van de nieuwe scenario’s.
Het zou nog tot november 2019 duren voordat een besluit in het algemeen bestuur van het waterschap aan de orde zou komen om de nieuwe wateropgave vast te stellen. Er waaide duidelijk een andere bestuurlijke wind. Een amendement van ChristenUnie en Water Natuurlijk werd overgenomen. Er moest voortvarend gewerkt worden aan een toekomstbestendig watersysteem. Het college van dijkgraaf en heemraden kreeg opdracht om hiermee aan de slag te gaan. De wateropgave en de wijze van invulling zou een plek krijgen in het Waterbeheerprogramma 2022-2027.
Helaas gebeurde dat allemaal niet. Het Waterbeheerprogramma en de begroting voor 2022 zijn deze maand vastgesteld. Niks over de nieuwe wateropgave. Het amendement lijkt in het vergeetboek te zijn terecht gekomen. Het waterschap is nog aan het rekenen. Concrete getallen blijven uit, ondanks herhaalde vragen. Dat kan eigenlijk alleen maar betekenen dat de opgave te groot is om te overzien. Een bijna onmogelijke erfenis van twintig jaar niks doen.
Inmiddels is er nieuw rapport van het klimaatpanel van de Verenigde Naties. Een volgende alarmfase is ingegaan. De 4e generatie klimaatscenario’s is in aantocht. De hele wereld praat er over, maar wat ons waterschap gaat doen, is in nevelen gehuld.
Klimaatverandering gaat door. Het laat zich aanzien dat het klimaat sneller verandert dan het beleid van het waterschap Hollandse Delta.
Joost Kievit MSc
