Herstelplan biodiversiteit noodzaak
Als beheerder van honderden hectares dijken, watergangen, oevers en bermen is het waterschap de bepalende factor voor biodiversiteit in het buitengebied. Bij dit beheer wordt niet of nauwelijks rekening gehouden met biodiversiteit, met als gevolg dat de natuur verschraald. Plantensoorten worden zeldzamer, insectenpopulaties dreigen uit te sterven en ook met daar van afhankelijke vogelsoorten gaat het niet goed. Dat moet anders vindt Water Natuurlijk. We zetten in op herstel.
Biodiversiteitscrisis
Het verlies aan biodiversiteit behoort met klimaatverandering tot de grootste milieuproblemen van onze tijd. Het is een wereldprobleem maar in Nederland gaat het nog slechter dan elders. In de polders van ons waterschap is het beeld nog slechter. Immers, in de nationale positie worden onze natuurgebieden meegerekend.
Bloemrijk grasland verdwijnt
Er zijn meerdere oorzaken te noemen waardoor het in ons waterschap zoveel slechter gaat. Een belangrijke oorzaak is het verdwijnen van bloemrijk grasland. Vroeger hadden we dat in vele soorten. Jac. P. Thijsse, één van de grondleggers van de natuurbescherming is ons land, noemde het in zijn boek ‘De bonte wei’ de schatkamers van de Nederlandse flora. Met de opkomst van kunstmest is deze rijkdom nagenoeg geheel verdwenen. Van de meest waardevolle soort, de blauwgraslanden resteert nog een schamele 0,1%. Op bloemrijke graslanden zijn 22 van de 27 voorkomende plantengemeenschappen bedreigd. Van deze nog levensvatbare restanten van deze gemeenschappen te vinden op dijken en in bermen. Juist hier speelt het waterschap de hoofdrol.
Insecten zijn onmisbaar
Insecten sterven uit. Ze hebben bloemen nodig. Steeds meer alarmerende berichten bereiken inmiddels het grote publiek. Onderzoek in Duitsland gaf aan dat in de afgelopen 30 jaar ongeveer 80% van de insecten in natuurgebieden verdwenen was . Recent is dat beeld ook voor een aantal Nederlandse natuurgebieden bevestigd. Buiten natuurgebieden is de situatie nog veel ernstiger, daar kun je vergif op innemen. Wetenschappers waarschuwen dat allerlei natuurlijke processen zeer ernstig verstoord dreigen te raken. Onze voedselproductie komt in gevaar vanwege het verdwijnen van natuurlijke bestuiving. Kortom we zitten met een biodiversiteitscrisis.
Positie waterschap
Het waterschap is verantwoordelijk voor het beheer van dijken, bermen, terreinen, watergangen en oevers. Bij elkaar gaat het om vele honderden hectares groen. Het gaat bijvoorbeeld om 7.282 kilometer watergangen met oevers. Het waterschap is veruit de grootste beheerder van groen in het buitengebied. Ook in het stedelijk gebied speelt het waterschap een rol bij het waterbeheer. Iedere meter van dit groen kan worden ingezet voor herstel van biodiversiteit.
Een groot deel van het groen bestaat uit graslanden die gemaaid of beweid worden. Nu speelt biodiversiteit hierbij nauwelijks een rol. Sterker nog het overgrote deel van het groen wordt gemaaid met de klepelmaaier. Dit houdt in dat meerdere keren per jaar alle planten met de daarop voorkomende dieren in de vorm van eieren, rupsen, larven etc. worden vermalen. Overleven onder zulke omstandigheden is zo goed als onmogelijk. Met een ander maaibeheer en voorwaarden aan de beweiding kan op grote schaal bloemrijk grasland met het daaraan verbonden insectenleven ontstaan. Ook in de watergangen, langs oevers met moerassen en waterbergingen is veel natuurwinst te halen.
Omschakelen en het beheer mede richten op herstel van biodiversiteit is urgent en van groot maatschappelijk belang. Het waterschap moet hierin zijn verantwoordelijkheid nemen vindt Water Natuurlijk. Zij kan dat tegen de laagst denkbare maatschappelijke kosten. Immers er hoeft geen grond te worden verworven en er hoeft ook geen compensatie te worden betaald voor productieverlies van natuur op agrarische gronden.
Herstelplan
Water Natuurlijk vindt dat er een ‘Herstelplan biodiversiteit’ moet komen. Iedere meter groen kan worden benut voor herstel van biodiversiteit. Dat is meestal geen probleem voor de primaire functies van de betreffende gebieden, zoals waterbeheersing en veiligheid. Veranderingen die wat meer tijd vragen moeten in gang worden gezet en zaken die snel kunnen moeten gelijk worden uitgevoerd. Uitstel is geen optie. We zitten met een biodiversiteitscrisis en we moeten per direct aan de slag met herstel.
Joost Kievit MSc
