Giftig water

Ze zijn bijzonder negatief voor de waterkwaliteit. Uit steeds meer onderzoek komt naar voren dat ze ook op land een verwoestende werking hebben. En hoewel diverse toepassingen inmiddels verboden zijn, komen deze gifstoffen nog steeds voor in het polderwater op alle eilanden van de Hollandse Delta.

Kortweg “neonics” genoemd. Het is een chemisch aan nicotine verwante groep insecten bestrijdingsmiddelen. Ze zijn in de jaren ’80 en ’90 van de vorige eeuw op de markt gebracht door Shell en Bayer en daarna in allerlei middelen verwerkt om landbouw gewassen te beschermen tegen insectenvraat. Maar ook als middel tegen luizen en vlooien bij huisdieren. De middelen werden door de overheid toegelaten. Ze zouden veilig te gebruiken zijn en geen problemen veroorzaken voor het milieu en de gezondheid van mensen. Maar dat bleek toch anders te liggen.

Neonics verspreiden zich via de sapstroom door de hele plant. Ook stuifmeel en nectar worden zo voorzien van een portie gif. Dat gif grijpt aan op het zenuwstelsel van insecten. Een minimale hoeveelheid is genoeg om het oriëntatievermogen van een bij te verstoren. Nest en voedsel kan hij niet meer vinden en het dier is gedoemd te sterven. Het is logisch dat de werking niet beperkt blijft tot de insecten die een plaag vormen. Ook dat blijkt uit steeds meer onderzoek.

Uitgebreid en wereldwijd wetenschappelijk onderzoek toont het dodelijke effect op bijen, waterinsecten, vissen en vogels aan. Zo maakt de Wageningen Universiteit in een recente publicatie het resultaat bekend van 50 wereldwijde studies naar het effect van neonics op 12 vogelsoorten. Vrijwel elk aspect van het vogelleven wordt negatief beïnvloed. Verminderde oriëntatie waardoor ze op de trek de weg kwijtraken, afwijkingen bij de jongen en korter leven zijn onder andere de gevolgen. Uit een Zwitsers onderzoek komt naar voren dat de stoffen ook in de hersenen, het bloed en de urine van jonge kinderen voorkomen.

Het waterschap bemonstert het oppervlaktewater op vaste meetpunten. De resultaten worden, voor wat betreft bestrijdingsmiddelen, samengebracht in de bestrijdingsmiddelenatlas. Ze zijn voor iedereen toegankelijk. Water Natuurlijk analyseerde deze gegevens voor de eilanden van de Hollandse Delta. Naast het schrikbarende aantal verschillende gifstoffen in het water gaf dat ook een beeld van de verspreiding van neonics.

De groep neonics bestaat uit 5 werkzame stoffen. Imidacloprid en thiacloprid komen op alle eilanden van de Hollandse Delta in het polderwater voor. De andere werkzame stoffen komen op sommige eilanden wel, en op andere eilanden niet voor. Ondanks dat inmiddels diverse toepassingen door de overheid verboden zijn, zit het in het water en vergiftigt het waterleven. Waterleven en waterkwaliteit zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. Het waterleven is enerzijds afhankelijk van de chemische kwaliteit van het water, en anderzijds is het waterleven cruciaal voor het zelfreinigend vermogen van datzelfde water.

De afgelopen 30 jaar zijn we ongeveer 70% van het insectenleven kwijtgeraakt. Opmerkelijk is dat deze tijdspanne overeen komt met het op de markt brengen van deze middelen. Water Natuurlijk signaleert de problemen en dringt aan op maatregelen.

Joost Kievit MSc