Bermen maaien en de wet
Water Natuurlijk Hollandse Delta lanceerde in mei een meldpunt Maai-misstanden. Er kwam een tiental meldingen binnen over het doodmaaien van vogels. Dit ging vaak gepaard met reacties van verontwaardiging en boosheid. Ook opmerkingen: “Dat is toch in strijd met de wet. Wordt daar dan niks aan gedaan?”
Dode dieren
Bij het maaien van bermen vallen slachtoffers onder dieren. Daar is niet aan te ontkomen. Aaseters zoals kraaien en eksters zijn er als de kippen bij om de aangerichte schade op te ruimen. Ze zijn snel en effectief. Het is een uitzondering als dode dieren worden gevonden. Toch kregen we er meldingen van. Het gaat om het topje van een ijsberg.
Kleine dieren, zoals spinnen, insecten, amfibieën en kleine zoogdieren worden al helemaal niet gevonden. De meldingen gaan vooral over wilde eenden, maar ook over een zwaan, kievit, waterhoen en scholekster. Er was ook een eend zodanig gewond door een maaimachine dat medewerkers van een dierenambulance er een einde aan moesten maken.
Slachtoffers kunnen niet helemaal worden voorkomen, maar wel sterk worden beperkt. Het maakt veel uit in welke periode het werk gedaan wordt en welk materiaal er wordt gebruikt. De wetgeving is daar ook op gericht. Ook de tijd van de dag maakt uit. Een opmerking bij een melding was: “Waarom moet het vroeg in de ochtend, begin een paar uur later dan zijn vliegende insecten opgewarmd en hebben zij een kans om te ontkomen.”
Wet Natuurbescherming
De bescherming van de natuur en ook dieren die in bermen leven is geregeld in de Wet Natuurbescherming. Die geldt voor iedereen ook voor overheden als het waterschap en de gemeente. Voor deze overheden is er een aparte regeling: de gedragscode. Deze gedragscode schrijft voor hoe het beheer van bermen maar ook tal van andere werkzaamheden moeten worden uitgevoerd.
Door te werken volgens de gedragscode geeft een overheid invulling aan de algemene zorgplicht. Werken volgens de gedragscode geeft ook vrijstelling van het aanvragen van vergunningen en ontheffingen die anders nodig zouden zijn voor de uitvoering van het werk. Groot voordeel voor gemeenten en waterschappen. Het beperkt bureaucratie en bespaart veel tijd.
Dan is natuurlijk de vraag: wordt de gedragscode nageleefd? Uit het beeld dat uit de meldingen naar voren komt is conclusie: NEE. De vaststelling hiervan zou onderzoek en een rechterlijke toetsing vergen.
Algemene regel bij het maaien van bermen is dat natuurvriendelijk materiaal wordt ingezet. De praktijk is dat er veel gewerkt wordt met de klepelmaaier. De meest natuuronvriendelijke machine die er is. Er zijn algemene regels over rijsnelheid, afstelling van machines en het voorkomen van schade bermen. Het ziet er naar uit dat hier geen rekening mee gehouden is.
Broedseizoen
Broedende vogels genieten een specifieke bescherming in de Gedragscode voor de waterschappen. Vooral in het broedseizoen maar ook daar buiten. Het broedseizoen loopt globaal van 15 maart tot 15 juli. Op grote schaal bermen maaien in het broedseizoen geeft veel risico op overtreding van de wet.
Maaien in het broedseizoen kan wel maar dan moet het gemaaide deel ongeschikt zijn als broedplaats of er moet tevoren een inspectie plaats vinden waarbij nesten worden gemarkeerd en gespaard. De meldingen duiden er op dat aan deze voorwaarden niet is voldaan.
Wordt daar niks aan gedaan?
Een vraag die enkele malen is gesteld. De Omgevingsdienst Zuid-Holland Zuid is verantwoordelijk voor het toezicht en de handhaving van de Wet Natuurbescherming en de naleving van de gedragscodes. Ons zijn geen gevallen bekend dat dit ook inderdaad gebeurt. Wel van gevallen dat het inschakelen van de dienst op niets uitliep.
Verder hebben de verenigde vergadering van het waterschap en de gemeenteraad een controlerende taak. Water Natuurlijk geeft daar serieus invulling aan. Uit de meldingen komt naar voren dat het om incidenten gaat waarvoor soms het waterschap, soms een gemeente en soms anderen verantwoordelijk zijn. Water Natuurlijk streeft naar een groenbeleid bij het waterschap waarbij herstel van biodiversiteit uitgangspunt is en het doden van dieren zoveel mogelijk voorkomen wordt.
Het meldpunt Maai-misstanden is een middel om dat te bereiken. De input van het meldpunt wordt gebruikt om het waterschap te adviseren. Melden kan nog steeds via ons meldpunt.
Joost Kievit MSc
