Beste lezer. De Waterschapsverkiezingen van maart 2019 vonden zo’n anderhalf jaar geleden plaats. Tijd voor reflectie en een blik vooruit. Met dit bericht gaan wij als fractie in op wat volgens ons goed gaat en waar meer aandacht of inzet nodig is.

Ik wil jou als lezer van harte uitnodigen om met ons mee te denken. Heb je een opmerking? Of een vraag? Neem dan contact met ons op. Of overweeg je om politiek actief te worden binnen de waterschappen? Of lid te worden van Water Natuurlijk? Ik ga graag met je in gesprek.

Wij zijn positief over de huidige koers

Veel onderdelen uit het bestuursakkoord worden vertaald naar uitvoering in de praktijk. Hierover zijn wij positief.

Het Bestuursakkoord is vorig jaar ondertekend door bijna alle fracties binnen het Algemeen Bestuur. Er ligt een sterke nadruk op het credo ‘de basis op orde’. Voor toekomstbestendig waterbeheer is het zaak dat waterschap Noorderzijlvest de zaken op orde krijgt en achterstallig onderhoud wegwerkt. Dit is een flinke opgave in een tijd waarin het waterschap ook de handen vol heeft aan het doen van aanpassingen in het watersysteem en de rioolwaterzuiveringen. Daarnaast vragen de gevolgen van klimaatverandering en noodzaak om te verduurzamen om een heldere visie en andere manieren van (samen)werken.

Je kunt je voorstellen dat de rol van het waterschap en de investeringen die een waterschap moet doen, landelijk steeds meer onder een vergrootglas komen te liggen. Waterbeheer wordt duurder. Soms is het natter en vaak ook droger. Dat er veel aandacht is voor het werk van het waterschap en wat het mag kosten is volgens ons een goede ontwikkeling. Het waterschap is verantwoordelijk voor veel taken die de maatschappij raken. En natuurlijk volgt er een rekening die door inwoners en bedrijven betaald moet worden.

Een nieuw belastingstelsel in de maak

Er is veel discussie over het proces dat moet leiden tot een nieuw belastingstelsel voor de waterschappen. Dus wie betaald waarvoor en hoeveel. Dit kan en moet volgens Water Natuurlijk eerlijker worden vormgegeven. Water Natuurlijk is teleurgesteld over de huidige opzet. Als fractie zijn wij verre van tevreden over de huidige opzet, die vooral gericht is op kostenterugwinning. Aandacht voor gedragsbeïnvloeding en het principe de vervuiler betaald zien wij niet terug.

Advies afschaffen geborgde zetels

Ook de discussie rondom de geborgde zetels laait weer op. Uiteindelijk een besluit dat de landelijke politiek in Den Haag moet nemen. Water Natuurlijk is voor de afschaffing van de geborgde zetels. Het wetsvoorstel dat onlangs door GroenLinks is ingebracht kunnen wij dan ook steunen. Dit is een reactie op een advies van de commissie Boelhouwer, dat wij als Water Natuurlijk kunnen steunen.

De reactie van onze fractie op het wetsvoorstel kun je hier vinden.

Wat gaat er goed?

Gebiedsontwikkeling Zuidelijk Westerkwartier

Paul Tameling (Dagelijks Bestuurslid, Water Natuurlijk Noorderzijlvest): “Natuur en waterberging kunnen samen gaan.”

Zoals in het Zuidelijk Westerkwartier. Samen met de Provincie gaan wij 2.200 ha aan natuurgebied realiseren waarbij 1.200 ha wordt ingericht als waterberging. Met dit project wordt het watersysteem robuuster en lukt het ons om meerdere natuurdoelen te realiseren.

Op dit moment wordt er in de Drie Polders en in de polder De Dijken Bakkerom druk gewerkt aan kades, slenken, vis- en faunapassages. En zojuist is de bouw van een gemaal aan de Lettelberterdijk gestart. Met dit gemaal kan het water uit de waterberging in de Drie Polders worden geloosd op de boezem. Ter illustratie, er kan straks 1 meter water, boven op de ondergrond, in het gebied worden geborgen. In deze polder heeft dat ruimte voor 1,3 miljoen kuub aan water.

We zien dat de ontwikkelingen in het Zuidelijk Westerkwartier veel invloed hebben op de omgeving. Agrariërs die in het gebied actief zijn zullen om een andere manier moeten gaan werken. De natuur wordt meer leidend”.

Rekenkamerfunctie voor het Algemeen Bestuur

Een rekenkamer is voor waterschappen niet verplicht, zoals dit bij gemeenten en provincies wel het geval is. Bij de onderhandelingen voor het Bestuursakkoord hebben wij het onderdeel van de rekenkamerfunctie aangekaart. Dit instrument past bij de controlerende functie die het Algemeen Bestuur binnen een waterschap vervult.

In de vergadering van het Algemeen Bestuur op 18 december 2019 brachten wij samen met andere partijen uit het bestuur een motie in voor het instellen van een Rekenkamerfunctie voor het Algemeen Bestuur, naast de Auditcommissie. De motie werd zonder stemming aangenomen door goed overleg tussen de fracties. Dit laat niet alleen zien dat er breed draagvlak is, maar ook dat de samenwerking in de coalitie goed is.

Wilma Jongsma (Algemeen Bestuurslid, Water Natuurlijk Noorderzijlvest): “Voor ons is het belangrijk dat we kunnen (mee)sturen aan de voorkant.”

Wij hebben een kaderstellende rol in het AB en we leveren een DB lid, maar als het DB het niet in de hand heeft is het altijd achteraf constateren dat het weer niet gelukt is. Het instrument van doen van onderzoek naar doeltreffendheid en rechtmatigheid van beleid geeft ons knoppen in de handen om bij te kunnen sturen als het uit de hand dreigt te lopen. Dat past goed hoe ik, wij, Water Natuurlijk onze rol willen invullen een verbindende rol en coöperatieve opstelling i.p.v. achteraf met vinger wijzen.

We zijn een serieuze partij met een groot hart voor Water en Natuur. Onze grote achterban, jullie, verwachten van ons dat we invloed uitoefenen en wat bereiken. Met het instellen van de functie van een rekenkamer is dit voor 99% bereikt. Dit is een wezenlijke stap. Dit instrument geeft ons sturing en invloed in handen op ieder thema.

Wat mij betreft is met het behalen van dit recht ons politieke invloed nu al meer dan zichtbaar in Noorderzijlvest. En zoals gezegd legt het een bodem voor meer thema’s waar we zichtbaar op willen zijn. Jullie kunnen dus nog meer van ons verwachten”

Beheer en onderhoud van natuurvriendelijke oevers en vispassages

Als fractie constateren wij dat natuurvriendelijke oevers en vispassages na aanleg slecht worden onderhouden. Wij hebben meerdere malen, ook in de vorige periode, gevraagd om beter beleid voor het onderdeel onderhoud. Wanneer natuurvriendelijke oevers niet juist worden onderhouden zijn de effecten op de waterkwaliteit en biodiversiteit niet optimaal. En wanneer vispassages dichtgroeien ontstaan er obstakels voor vismigratie. Dit is onacceptabel. Ook gezien de hoeveelheden belastinggeld die in deze oevers en passages gestoken zijn.

Het waterschap werkt inmiddels met een Asset Management systeem waarin onderhoud van onder andere bruggen en gemalen in wordt vastgelegd. Deze systematiek wordt straks ook toegepast voor natuurvriendelijke oevers en vispassages.

Titus Franzen (Algemeen Bestuurslid, Water Natuurlijk Noorderzijlvest): “Een goede samenwerking met de gebiedspartners van Noorderzijlvest zoals Sportvisserij Groningen/Drenthe is vereist, zij verzorgen o.a de visuitzet van bijvoorbeeld karper en zeeforel.”

Het is dan ook noodzakelijk dat de aangelegde vispassages en natuurvriendelijke oevers door vakkundige mensen “slim” worden onderhouden en waar nodig aangepast. Vis moet zwemmen, trekvissen leveren regelrechte topprestaties, ze leggen soms duizenden kilometers af naar plaatsen waar ze zijn opgegroeid of waar ze zich gaan voortplanten. Op 24 oktober vragen drieduizend organisaties uit meer dan zestig landen aandacht voor de nog steeds wereldwijd afnemende populatie trekvissen op de wereldvismigratiedag.

Ondanks enorme bedreigingen wereldwijd zijn we hier in Nederland op de goede weg, door het kierbesluit bij de Haringvliet is het weer mogelijk dat zalmen naar Zwitserland kunnen zwemmen. In de monding van de Oude Rijn kunnen rivierprik, winde en paling een hoogteverschil van vijf meter overbruggen door een vistrap te passeren van vijftig meter! Ook de vismigratierivier in de Afsluitdijk is een fantastisch project.

Dichter bij huis, binnen ons waterschap, wordt er gewerkt aan de visie van Wad tot Aa, het visvriendelijk spuien van de Cleveringsluizen en realisatie van vispassages in de nieuwe waterbergingsgebieden.

Volgens de nieuwste plannen van Noorderzijlvest komt er bij Vierhuizen een nieuw kweldergebied met een doorsteek in de dijk, waardoor vissen bij eb en vloed vrijelijk kunnen migreren tussen het wad en Lauwersmeer.

Duurzame energie

Vanuit de organisatie en de Regionale Energiestrategie (RES) werkt het waterschap Noorderzijlvest aan de doelstelling 100% energieneutraal in 2025. Op dit moment liggen wij goed op schema op dit doel te halen. Daarbij is onze fractie met name positief over projecten waarbij samenwerking is met burgers. Een mooi voorbeeld is het zonnepark Fledderbosch.

Koppelkansen voor de natuur bij dijkversterking Lauwersmeerdijk-Vierhuizergat

De zeedijk Lauwersmeer-Vierhuizergat moet worden versterkt. Hierbij wordt goed samengewerkt met natuurorganisaties. Er liggen een aantal koppelkansen op tafel die bijdragen aan natuurherstel.

Hiltje Hof (Algemeen Bestuurslid, Water Natuurlijk Noorderzijlvest): “De uitbreiding van de kwelder en de te realiseren zoet/zout verbinding met mogelijkheden voor vispassage zijn wij erg blij mee. We hebben volmondig ‘ja’ gezegd tegen de planfase. Wat we scherp in de gaten houden is of in de uitwerking van de plannen de natuurelementen goed geborgd zijn. Een van die dingen waar nog onderzoek naar gedaan wordt is welke groene bekleding op de dijk zal komen. Hierbij moet stevigheid en duurzaamheid van de dijkbekleding wat ons betreft optimaal samengaan met kansen voor biodiversiteit: grassoorten, slim maaibeleid en/of bloemrijke dijken zijn voor ons belangrijk. Dit ziet er tegelijk aantrekkelijk uit voor mensen die recreëren op en bij de dijk”.

Blauwe Omgevingsvisie (BOVI)

Waterschap Noorderzijlvest werkt, met oog op het het invoeren van de Omgevingswet in 2022, aan een Blauwe Omgevingsvisie. Hierover ons onze fractie zeer enthousiast. Wij vinden dat het waterschap midden in de maatschappij moet staan en een heldere visie moet uitdragen.

In met name de BOVI komen veel dingen samen op een hoog niveau, waardoor je een integrale visie kunt vormen op alle uitdagingen die er nu en in de toekomst liggen. Een ding is duidelijk. Het waterschap moet haar podium pakken. Het waterschap moet beter samenwerken en zich uitspreken. Dat betekent soms ook met je vuist op tafel slaan. En daar is een heldere visie voor nodig.

De BOVI wordt uiteindelijk ook vertaald naar de omgevingsprogramma 2022-2027 (Wb programma). We zullen gezien de lange termijn van dit beleidsstuk verder moeten kijken dan onze neus lang is. En in overleg gaan met partners in de regio. Al die onderwerpen zoals klimaatadaptatie, droogte, biodiversiteit, veiligheid die verspreid zijn over verschillende programma’s moeten samen komen in één visie.

Waar is meer inzet nodig?

Biodiversiteit

Wereldwijd zijn er maatregelen nodig om de biodiversiteit te beschermen en bevorderen. Dit is één van de belangrijke thema’s uit ons verkiezingsprogramma. Onlangs kwam ook de Nederlandse Bank tot de conclusie dat het herstel van biodiversiteit essentieel is.

Bij de onderhandelingen voor het bestuursakkoord was er geen meerderheid die net als onze fractie vond dat het waterschap zich moet aansluiten bij het Deltaplan Biodiversiteitsherstel. Wel wou men handelen naar de geest van dit Deltaplan. Dit vinden wij niet concreet genoeg.

Als fractie blijven wij daarom vragen om beleid en meer maatregelen die hard nodig zijn voor biodiversiteit langs watergangen en keringen. Denk bijvoorbeeld aan bloemrijke dijken. Inmiddels is de organisatie en ons DB-lid Paul Tameling hiermee aan de slag.

Ook is de organisatie bezig met een beleidsstuk voor Natuur Inclusieve Landbouw. Water Natuurlijk vind dat het waterschap hierin een belangrijke rol heeft. Een goed bodemleven draagt immers ook bij aan infiltratie van regenwater in de bodem, waardoor het wordt vastgehouden en minder snel wordt afgevoerd. Dit is niet alleen goed voor de waterstanden, je hoeft ook minder te beregenen in tijden van droogte.

Droogte

De laatste tijd horen wij in het Algemeen Bestuur de volgende zin vaak langs komen: ‘we moeten als waterschap kampioen water vasthouden worden’. Water Natuurlijk vraagt hier in het verkiezingsprogramma aandacht voor. Wij zijn van mening dat er meer inzet nodig is op dit vlak. Naast in natuurgebieden moeten we op grond van particulieren en in landbouwgebieden water opvangen en vasthouden. Dit water kun je in droge perioden weer gebruiken. Juist voor agrariërs gaat dit hard nodig zijn in de toekomst.

Een plan voor de verdeling en aanvoer van IJsselmeerwater is voor ons niet genoeg. Binnen onze fractie leven zorgen over de beschikbaarheid van schoon zoet water in droge perioden. Wij vinden het onverantwoord om blindelings te vertrouwen op zoetwateraanvoer van gebiedsvreemd water uit het IJsselmeer.

Andere manier van denken als het gaat om peilbeheer

Het is gelukt om in het bestuursakkoord vast te leggen dat er in sommige gevallen mag worden afgeweken van het principe “peil volgt functie”. In de praktijk wordt er weinig tot niet afgeweken van dit principe. Gelukkig komt de discussie voor het nemen van maatregelen met name vanuit de KRW en de Rietproef nu op gang.

Als fractie blijven wij vragen om dynamische peilen in de praktijk toe te passen. Ook in ons beheergebied liggen veengronden die nat gehouden moeten worden. Daarnaast is met een dynamisch peil in te spelen op de dynamiek die klimaatverandering met zich mee brengt. Dan te nat. Dan te droog. Een vast peil is op veel plekken gewoon niet slim. We halen allemaal technische capriolen uit om bepaalde functies mogelijk te maken op plekken waar het eigenlijk niet logisch is. Het credo peil volgt functie is een ouderwetse technische uitvinding die niet meer van deze tijd is. Het past niet bij hoe de bodem en grondwater werkt en de effecten hiervan op de leefomgeving.

Dit wordt onderstreept door de effecten van droogte. De bodem die snakt naar water. Kijken naar het neerslagtekort zegt straks ook niks meer. Het meeste water krijgt niet eens de kans om te infiltreren. Goed beheer van grondwaterpeil is de eerste maatregel die wordt genoemd.

Kaderrichtlijn Water (KRW)

Water Natuurlijk kan zich vinden in de visie van het Dagelijks Bestuur, dat alleen kosteneffectieve maatregelen genomen mogen worden om de KRW doelen te halen. Dit moet je volgens ons altijd doen. Het gaat immers over belastinggeld dat door de burger betaald moet worden. Wij vragen daarom ook om werk met werk te maken en zoveel mogelijk gebruik te maken van koppelkansen.

Schoon water een kerntaak van de waterschappen. Volgens ons is hier meer inzet nodig en mag schoon water niet gezien worden als een moetje vanuit Europa. Het gaat om onze huidige om toekomstige leefomgeving, voor mens en dier.

Wij zijn ook zeer verheugd dat Europa de Europese Waterwet niet gaat openbreken. Ondanks een stevige lobby vanuit met name de industrie. Na een evaluatie van twee jaar, een petitie die door 375.000 europese burgers is ondertekend en 6000 wetenschappers.

Landelijk liggen de waterschappen niet op koers. Dat is geen excuus voor ons zelf. Als we een inhaalrace moeten lopen, dan komt dat ook doordat we te lang pauze hebben genomen. En daardoor vertraging hebben opgelopen. Net als dat we ons niet moeten verschuilen achter risico’s van gebiedspartners. We staan hiervoor aan de lat. Dat wisten we allang. Dit heeft Water Natuurlijk ook in de vorige bestuursperiode vaak genoeg naar voren gebracht.

Financiële positie waterschap

Wij zien dat het Dagelijks Bestuur zich inzet om de stijging in tarieven te beperken. Dit is voor ons belangrijk omdat burgers opdraaien voor het merendeel van de kosten die het waterschap maakt.

De huidige Corona Crisis legt wel meer druk op de financiële positie van het waterschap. Fors bezuinigen brengt echter veel risico’s met zich mee. Daarnaast constateren wij dat waterbeheer duurder wordt door veel factoren waar wij als waterschap geen invloed op hebben. Denk bijvoorbeeld aan klimaatverandering.

Dat tarieven stijgen ontkom je niet aan. Hoeveel deze stijgen verspreid over de tijd daar hebben wij als waterschap zeker invloed op. Wie wat betaald is ook nog een discussie. Het nieuwe belastingstelsel, zoals het er nu uitziet, gaat dit volgens ons niet oplossen. We zullen als Water Natuurlijk daarom landelijk blijven vragen om progressieve verandering en een toekomstbestendig belastingstelsel.

Vragen of opmerkingen?

Heb je een vraag of opmerking? Neem dan contact met ons op.