PFAS-pesticiden in het water

Een analyse van de meetgegevens vorig jaar bracht een schrikbarend aantal gifstoffen in het polderwater aan het licht. En daar blijken nu ook PFAS-pesticiden bij te zitten.

Alle reden tot zorg en harde maatregelen volgens Water Natuurlijk. Bij het waterschap Hollandse Delta leeft die zorg kennelijk (nog) niet en reageerde men vrij laconiek met de stelling dat niet alle stoffen boven de norm zitten. En dat klopt, echter die stelling is even waar als onzinnig. Voor cocktails bestaan helemaal geen normen. Die zijn er alleen voor individuele stoffen en in de praktijk is er altijd sprake van een mix van soms wel tientallen soorten gif. Het effect van zo’n mix is simpelweg niet bekend.

Het effect van een individuele werkzame stof wordt in de officiële norm soms ook ernstig onderschat. Dat blijkt uit praktijk onderzoek van de universiteit Leiden naar de stof thiacloprid. Dat is vele malen giftiger dan verwacht en het heeft een verwoestende werking op het waterleven. En er is zijn dus ook bestrijdingsmiddelen die onder de noemer PFAS vallen.

PFAS is de afkorting van poly- en perfluoralkylstoffen. Het is een groep van duizenden door de mens gemaakte chemische stoffen. Ze breken niet of nauwelijks af en ze hopen op in mensen en dieren. Ze tasten het milieu en de gezondheid van mensen aan. Het RIVM publiceerde recent een onderzoek waaruit bleek dat alle Nederlanders PFAS in hun bloed hebben en de meesten boven de dosis van de gezondheidskundige grenswaarde.

De stoffen komen onder andere in het milieu door lozingen van bedrijven. Al dan niet met vergunning. Ze worden ook bewust in het milieu verspreid met de toepassing van landbouw bestrijdingsmiddelen. Het Centrum voor Landbouw en Milieu bracht recent een lijst uit van in 2025 in ons land toegelaten werkzame stoffen die een PFAS verbinding zijn. Het gaat om 26 werkzame stoffen die in 117 verschillende bestrijdingsmiddelen zijn toegelaten. Het gaat niet om kleine hoeveelheden. Vorig jaar al kwam het landbouw vakblad ‘de Boerderij’ met een bericht dat het in ons land om zo’n 200.000 kg per jaar zou gaan.

Vergelijking van de analyse van Water Natuurlijk met de lijst van het Centrum voor Landbouw en Milieu brengt aan het licht dat op alle eilanden van de Hollandse Delta PFAS-pesticiden in het polderwater zitten:

• Op Goeree Overflakkee en in de Hoeksche Waard 7 stuks,
• op Voorne Putten 5,
• IJsselmonde 3 en
• het Eiland van Dordrecht 2 

werkzame stoffen die een PFAS verbinding zijn. 

Hebben we dan een compleet beeld? Verre van dat, er zitten ook niet meer toegelaten middelen in het water en PFAS worden ook als hulpstof aan bestrijdingsmiddelen toegevoegd. En er zijn ook andere bronnen, op het Eiland van Dordrecht zijn het vooral de lozingen van fabrikant Chemours die het milieu belasten.

We hebben dus nog maar een beperkt beeld van de toestand van ons water, maar dat is al ernstig genoeg. Het wordt tijd dat het waterschap hier serieus werk van maakt. Water Natuurlijk staat op de bres voor schoon en gezond water, maar de vraag is of dat geen utopie is met de huidige sterk van chemie afhankelijke industriële landbouw.

Joost Kievit MSc