Funderingsschade: verantwoordelijkheden en hulp
Wie is verantwoordelijk voor funderingschade en wie kan helpen bij problemen als gevolg van bodemdaling.
Elske zit op het moment midden in het funderingsherstel van haar woning. Vorige nieuwsbrief heb ik ingezoomd op de waterhuishoudkundige situatie in haar wijk. Het grondwater en ook de bodem is daar de afgelopen decennia gedaald. Dit heeft tot schade geleid. Waaronder het bezwijken van haar funderingen met een enorme verbouwing en kosten tot gevolg. Maar wie is nu verantwoordelijk voor deze schade, de zakkende bodem en het grondwater.
Het probleem
Grote delen van Nederland hebben te maken met bodemdaling. Dit komt doordat de grond inklinkt en in het geval van veengrond oxideert als gevolg van de lage grondwaterstand. De grondwaterstand dient voor bebouwing ook fors onder de vloer en drempel te liggen om vochtproblemen en wateroverlast bij veel regen te voorkomen. In stedelijk gebied wordt vaak meer dan één meter aangehouden. Om te kunnen wonen in laag Nederland is het nodig om de grondwaterstand laag te houden. Hierdoor ontstaat bodemdaling en dat heeft weer zijn effect op de grondwaterstand. Wanneer de grondwaterstand te diep zakt, vallen houten palen droog en gaan deze rotten. Dit kwam aan de orde in het vorige artikel. De fundering dient vervolgens vervangen te worden wat enorme kosten met zich meebrengt en de nodige sociale problemen tussen buren. Lees hierover alles in de berichten van Elske.
Wie is grondwaterbeheerder.
Wie is er nu verantwoordelijk voor het grondwaterbeheer en kan die dan niet aansprakkelijk gesteld worden voor de schade? In de Waterschapswet en Waterwet (2009) staat dit beschreven, wat is weergegeven in onderstaande figuur.
Oftewel het grondwaterbeheer is een gezamenlijke verantwoordelijkheid, met vele belanghebbenden. (Zie tekstblok).
De rollen
Het hoogheemraadschap
Grondwater maakt onderdeel uit van het watersysteem, wat beheerd wordt door het hoogheemraadschap. Alleen in natuur- en landbouwgebieden zonder drainage is er nog sprake van een natuurlijke relatie tussen grond- en oppervlaktewater.
In een natuurlijk systeem bestaat een duidelijke relatie tussen het waterpeil in de sloot en het grondwater. In droge periode zakt de grondwaterstand en ontstaat er een holle grondwaterstand. In veengebieden oxideert er dan meer veen. In natte periode heb je een bolle grondwaterstand. De afstand tussen het maaiveld en het grondwater is dan beperkt. De grond is dan niet berijdbaar door tractoren. Hoe verder je van de sloot afkomt des te beperkter de invloed van het oppervlaktewater en des te groter de weersinvloeden.
In het stedelijk gebied is dit niet zo. Daar is de relatie tussen het oppervlaktewater en het grondwater verstoord door funderingen, drainage, leidingen en tunnels. Het grondwater is in het stedelijk gebied niet of nauwelijks te sturen via het oppervlaktewaterpeil.
De gemeente
De gemeente heeft de zorgplicht voor het openbare gemeentelijke gebied voor grondwater, hemelwater (neerslag) en voor de inzameling van stedelijk afvalwater (‘rioolwater’). Met andere worden de gemeente zorgt voor de riolering van straten, pleinen, parken en openbaar groen. Ook zorgt de gemeente ervoor dat eigenaren hun hemelwater, rioolwater en grondwater kunnen afvoeren.
De eigenaar
De eigenaar van een pand is zelf verantwoordelijk voor zijn eigendom en voor de staat ervan. Dat geldt ook voor het grondwater onder dat perceel. Als een grondeigenaar grondwaterproblemen heeft zijn, komen de kosten voor de oplossing voor zijn rekening. Het gaat dan om het waterdicht maken van de vloer, het opvullen van de kruipruimte, het vervangen van de fundering of de aanleg van drainage.
De eigenaren en gebruikers van gronden, gebouwen en andere voorzieningen dragen in de eerste plaats zelf het risico voor de gevolgen van bodemdaling en peilaanpassing, voor zover die inherent zijn aan de situatie en het gebied. Het hoogheemraadschap betrekt de effecten op funderingen et cetera bij de voorbereiding van peilbesluiten en streeft ernaar om risico’s en schade zoveel mogelijk te beperken.
Lees meer:
https://www.schielandendekrimpenerwaard.nl/media/documenten/2020/nota-watersystemen.pdf https://www.schielandendekrimpenerwaard.nl/media/documenten/2020/beleidsuitwerking-peilbeheer.pdf
Eigen verantwoordelijkheid of toch niet?
Je bent dus zelf verantwoordelijk voor het herstellen van je fundering. Ook al is het hoogheemraadschap verantwoordelijk voor het waterbeheer en is de gemeente verantwoordelijk voor de riolering en de eventuele drainage van de straat waaraan je woont. Dit geeft aan hoe complex de situatie is.
Als je dak kapot is ben je zelf verantwoordelijk voor het herstellen. Als je fundering kapot is ben je zelf verantwoordelijk om dit te herstellen. Dat klinkt logisch toch!
Maar als je fundering nu is gaan rotten doordat het grondwater buiten jouw invloedssfeer te laag is komen te staan. Ben je dan ook nog steeds verantwoordelijk? Of mag je dan meer verwachten van de overheid.
Op dit moment is het zo dat gevolgen van bodemdaling en de daarbij komende kosten niet te verhalen zijn op de waterschappen en/of gemeenten. Dit is alleen zoals er aantoonbaar fouten zijn gemaakt bij het water- of rioolbeheer.
Volgens het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) kunnen de problemen rond bodemdaling de komende 30 à 40 jaar zo’n €22 miljard aan kosten voor de hele maatschappij met zich meebrengen.
Volgens een rapportage van “Eénvandaag” gaat het om tot wel €60 miljard schade aan woningen in 2050 door paalrot, lage grondwaterstanden en toenemende droogte.
De omvang van het probleem is enorm en door individuele eigenaar in het stedelijk gebied niet zelf op te lossen, omdat je dit met hele rijtjes en soms zelf blokken te gelijk moet doen. We bouwen in Nederland nu eenmaal veel woningen aan elkaar vast.
Dit is ook de reden dat gemeentes steeds vaker een helpende hand bieden door informatie te verstrekken via funderingsloketten.
Als Water Natuurlijk vinden wij dit heel belangrijk. Wij vragen dan ook aandacht voor het probleem en vinden dat gemeenten in ieder geval burgers moeten helpen met goede informatievoorziening.
Daar waar het hoogheemraadschap een rol heeft, laten we ook van ons horen. Dit doen we door het belang van eigenaren met schadegevoelige bebouwing nadrukkelijk mee te laten wegen bij de peilbesluiten. Helaas kunnen we daarmee niet altijd voorkomen dat de grondwaterstand daalt met alle nadelige gevolgen van dien.
