Wist u dat een glasaaltje 6000 km zwemt naar ons gebied, om als paling terug te gaan naar de Bahama’s? Als ik een glasaaltje zie dan besef ik weer wat een wonderbaarlijke onderwaterwereld er is. Die moeten we koesteren. Ik ben ook blij dat ik het programma Ruim Baan voor Vissen (kortweg RBVV) in mijn portefeuille heb en dat wij als waterschap kunnen bijdragen aan de opgaven die er zijn.
RBVV is een Waddenfonds project binnen het IKW *), gericht op vismigratie, waarbij voor vele miljoenen wordt geïnvesteerd. Vissen hebben een groot leefgebied nodig om te kunnen overleven en komen op hun routes veel hindernissen tegen. Daarom is het belangrijk dat de ecologische relatie tussen Waddenzee en het achterland hersteld wordt.
Vissen als paling, stekelbaars en rivierprik zwemmen duizenden kilometers en zijn afhankelijk van zowel zoet én van zout water; maar met het maken van dijken, sluizen en gemalen is de doorgang niet vanzelfsprekend. Tevens gaat het ook om de bereikbaarheid en het herstel van paai -en opgroeigebieden.
In dit project werken we samen met Van Hall Larenstein, het Waddenfonds en
drie waterschappen: Hollands Noorderkwartier, Wetterskip Fryslãn en Noorderzijlvest. Andere betrokkenen zijn verschillende overheden, natuurbeheerders, kennisinstituten en de visserijsector. Op deze manier werken we samen, en delen we kennis om vismigratieknelpunten op te lossen.
Onderzoeken naar effecten van maatregelen worden jaarlijks teruggekoppeld aan alle betrokkenen. Elk jaar is er een wereldwijde vismigratiedag, meestal in mei, met veel activiteiten gerelateerd aan water, vis en oevers.
Ook is er een jaarlijkse bijeenkomst van alle betrokken om de verschillende projecten te bespreken per gebied, kennis uit te wisselen en elkaar te ontmoeten. Op 3 oktober 2024 waren wij de gastheer voor RBVV in onze werkloods vlakbij de Eems Dollarddijk (zie foto).
In de afgelopen periode hebben we op de Westerwoldse Aa luwe zones aangelegd, en hebben we bij de sluis een aalgoot en ‘kattenluiken’ (vispassages) aangelegd. Vissen kunnen hier inmiddels weer 80 km stroomopwaarts zwemmen, omdat we obstakels als stuwen tot aan Emmer - Compascuum hebben verwijderd. De Westerwoldse Aa is een groot living lab. Veel studenten en onderzoekers volgen de ontwikkelingen van dit gebied. Zo wordt er veel kennis opgedaan die weer later ingezet kan worden.
Er is een vismigratiekaart gemaakt waarop te zien is wat er gerealiseerd is en wat we nog te doen hebben (zie https://www.hunzeenaas.nl/app/uploads/2020/05/Vismigratiekaart-2020.pdf).
Het programma loopt in 2027 ten einde. Op dit moment zijn we aan het inventariseren welke opgaven er nog zijn, welke kansen en welke samenwerking hiervoor nodig is. Alle deelnemers zijn het er over eens. Er komt een vervolg, het werk is nog niet af en de toekomst brengt nieuwe uitdagingen met zich mee.
*) IKW : Het InvesteringsKader Waddengebied, kent een meerjarenprogramma 2024-2026 en richt zich op zes thema’s: Waddenzee, vitale kust en afsluitdijk, havenontwikkeling en natuurverbetering, eilanden op eigen kracht, versterken & vermarkten werelderfgoed en Eemsdollardgebied in Balans.