Watersysteem schiet ernstig tekort

De waterkwaliteit is slecht en er is te weinig capaciteit om extreme neerslag op te vangen. Passende maatregelen blijven uit en dat zal tot gevolg hebben dat de waterkwaliteit verslechterd en dat het risico op schade door wateroverlast toeneemt.

Kwaliteit en waterdiepte

Het waterschap heeft de wettelijke taak om binnen de dijken te zorgen voor gezond water. Voor de rivieren ligt die verantwoordelijkheid bij Rijkswaterstaat. Voldoende waterdiepte is cruciaal voor gezond water. Ondiep water warmt snel op waardoor het waterleven afsterft en de belasting met chemische stoffen wordt in dieper water meer verdund. Verdunning vermindert de effecten van verontreinigingen.

Als voorbeeld de stikstofkringloop van de Nederlandse landbouw in 2020. Het gebruik van stikstof was 635 miljoen kilo en daarvan lekte bijna de helft, 307 miljoen kilo, weg naar de omgeving aldus het Compendium voor de leefomgeving. Dat komt dus veelal in het water terecht. Meer water in de sloten vermindert de concentratie en verbetert de waterkwaliteit. Het waterschap Hollandse Delta heeft ook een norm voor de waterdiepte. Het streven is 1 meter waterdiepte in watergangen breder dan 4 meter. Voor smallere sloten is dat 50 centimeter.

Sloten van een halve meter diep zijn zeldzaam. Dat kan iedereen, die wel eens door een polder loopt of fietst, zien. Concrete gegevens zijn lastig te achterhalen, maar in de watersysteem beschrijving bij sommige peilbesluiten is dat terug te vinden. Een analyse van deze gegevens geeft de inschatting dat 67% van de brede watergangen onvoldoende diepte heeft en in 62% van de smallere sloten te weinig water staat.

Dat is een groot probleem waardoor de waterkwaliteit de komende jaren zal verslechteren. Door klimaatverandering neemt ook de watertemperatuur toe. Nu is het gemiddeld al 2 graden warmer. Door te weinig diepte is de weerbaarheid van het watersysteem beperkt. Steeds meer sloten groeien dicht met kroos met als gevolg gebrek aan zuurstof en sterfte. Peilverhoging kan een oplossing zijn, maar tot op heden kan dat op verzet rekenen vanuit de landbouw. En er is nog een probleem:

Als er meer water in de sloten staat kan er minder bij. De capaciteit om extreme buien op te vangen verminderd dus. Er is dan meer ruimte voor water nodig. Het is al decennia bekend, maar ons waterschap is nog niet zover. Het waterschap moet zorgen voor droge voeten. Sloten mogen niet te vaak overlopen. Daar zijn wettelijke normen voor en periodiek moet het watersysteem getoetst worden. Aan de hand van de klimaatscenario’s van het KNMI wordt dan gekeken of het systeem nog voldoet.

Ons watersysteem schiet ernstig tekort. Lange tijd hebben achtereenvolgende besturen van de Hollandse Delta klimaatverandering ontkend en genegeerd. Dat betekent dat er grote achterstanden zijn in ruimte maken voor water. Na de klimaatscenario’s van 2014 is er een toets uitgevoerd. De uitkomst was dat 320 hectare extra open water gemaakt moest worden. Deze opgave is door het bestuur vastgesteld, maar realisatie blijft uit.
De opgave is inmiddels achterhaald. In 2021 zijn er nieuwe scenario’s uitgekomen. De opgave is ook te krap berekend. Er is niet uitgegaan van het gewenste waterpeil. Peilverhoging betekent dus nog meer ruimte voor water. Het klimaat verandert sneller dan het beleid in de Hollandse Delta. Dat moet echt anders vindt Water Natuurlijk.

Joost Kievit MSc