Waterplan legt bestuurlijk falen bloot

Geld was sturend en de uitvoering van de taken verwaarloosde. Het Watergebiedsplan IJsselmonde Noordoost (zie 'Downloads' hieronder) maakt indringend duidelijk wat de gevolgen zijn. Schoon en gezond water is ver weg en wateroverlast ligt in het verschiet.

Nergens in de Hollandse Delta voldoet het watersysteem aan minimale normen en met watergebiedsplannen wil het waterschap de problemen de komende jaren aanpakken. Deze week was het plan voor het noordoosten van IJsselmonde aan de orde in de Commissie Water. Het plan geeft een opsomming wat eraan schort. En dat is niet mis. Er is onvoldoende ruimte om extreme neerslag op te vangen. Er wordt niet voldaan aan de provinciale normen op dit punt. Het recht van burgers en bedrijven op bescherming tegen wateroverlast komt in het geding.

De waterkwaliteit is niet op orde. Watergangen hebben onvoldoende diepte. Er is te weinig ruimte voor plantengroei en planten zijn belangrijk voor de waterkwaliteit. Het mankeert aan de capaciteit van duikers en hevels. Het systeem is te krap en doorstroming stagneert. Inlaten zijn niet meer op orde. Gemalen moeten aangepakt worden. Zwem-locaties krijgen te vaak een negatief zwemadvies. Een lange reeks van mankementen en dat komt terug in de raming van de kosten en de doorlooptijd. In de aanloop naar de watergebiedsplannen was de schatting dat zo’n plan gemiddeld 4 miljoen zou gaan kosten. Voor Ridderkerk en een deel van Rotterdam is de raming nu 78 miljoen Euro. De deadline van 2027 wordt zeker niet gehaald.

Water is van levensbelang. Voor de natuur en voor mensen. Het is de wettelijke taak van het waterschap om te zorgen voor schoon en gezond water. In het verleden was daar onvoldoende oog voor in het bestuur van het waterschap Hollandse Delta. Met enige regelmaat hoorde je: “het water is schoon genoeg, we kunnen er gewassen mee beregenen”. Ook het werken aan een klimaatbestendig watersysteem bleef achterwege. Je gaat toch niet investeren voor iets wat misschien toch niet gebeurd, was de teneur.

Hoe kan dit? Zo kun je de reactie van de leden van de commissie Water samenvatten. Servaas van der Horst van Water Natuurlijk vroeg aan de verantwoordelijk heemraad: “Is hier sprake van bestuurlijke verwaarlozing?”. Die woorden wilde de heemraad niet in de mond nemen, maar hij lichtte toe, dat het waterplan 2010-2016 geschrapt was om financiële redenen. Geld was sturend. Trek je eigen conclusies, aldus de heemraad. Waardering was er voor het plan. Nu zijn de problemen in beeld en worden er stappen gezet om ze op te lossen. Dat getuigt van bestuurlijke moed van het huidige college van Dijkgraaf en Heemraden.

Dat is maar zeer de vraag. De afhankelijkheid van de rivieren om door te spoelen en voor de zoetwatervoorziening blijft groot. Het rivierwater is nu al vaak te zout en door klimaatverandering wordt de invloed van de Noordzee groter en rivierafvoer wisselvalliger. Immers de constante voeding met smeltwater vermindert en zal mogelijk verdwijnen. Water vasthouden en een meer zelfstandig werkend systeem zou het streven moeten zijn.

Het klimaat verandert en dat betekent heel veel meer werk voor het waterschap. De uitvoering van een passend beleid stagneert. Ook vanwege capaciteitsproblemen. Om de Hollandse Delta leefbaar en bewoonbaar te houden, moet het waterschap versnellen. Investeren in een goed toegeruste organisatie is broodnodig. Bewoners van de Hollandse Delta kunnen zich achter de oren krabben. Velen hebben zich laten foppen door partijen die lage lasten beloofden. Verwaarlozing van taken was het gevolg. De rekening komt en loopt alleen maar op. Met elkaar betalen we het gelag.

Joost Kievit MSc