Waterkwaliteit en boerenbelang

Water Natuurlijk was daar niet van overtuigd. Niettemin stemde een meerderheid voor en na een evaluatie ligt er nu een nieuw voorstel van het College van Dijkgraaf en Heemraden. Stoppen, en dat zorgt opnieuw voor een forse discussie.

De industrialisatie in de landbouw heeft grote nadelige gevolgen voor onze leefomgeving. Ook het waterschap heeft daar mee te maken. Geen enkel water in de Hollandse Delta voldoet nog aan minimale normen. Het waterschap is daarvoor verantwoordelijk en slaagt er niet in om de vereiste kwaliteit te bereiken. Meststoffen en bestrijdingsmiddelen zijn een belangrijk struikelblok. De Europese landbouwsubsidie wordt ook meer en meer als sturingsmechanisme gebruikt om de milieudruk vanuit de landbouw te verminderen.

Vandaar de 4% regeling. Om voor een bepaalde EU subsidie in aanmerking te komen, moeten boeren 4% van hun grond onbeteeld laten. Daar komt dan geen mest en geen bestrijdingsmiddelen en dat is ook positief voor de waterkwaliteit. Om aan de 4% te komen, mogen boeren de oppervlakte die ze toch al niet betelen meetellen. Het gaat dan om landschapselementen, zoals bosjes, heggen en eigen sloten en slootkanten. Sommigen gingen hierbij een grens over en vorig jaar liepen er verschillen fraude onderzoeken in ons land tegen boeren die illegaal gronden van gemeenten, natuurorganisaties en gemeenten opgaven voor deze regeling. Het financiële voordeel kan oplopen tot € 8.000 per hectare, per jaar.

Ook bij het waterschap Hollandse Delta kwam vorig jaar de vraag op tafel om boeren toestemming te geven om gronden van het waterschap mee te nemen voor de 4% regeling. Het College van Dijkgraaf en Heemraden was hier tegen. Zij zagen juridische, praktische risico’s en nauwelijks een bijdrage aan de taken van het waterschap. Dit terwijl de EU regel voor minder beteelde grond op zichzelf wel positief is voor de waterkwaliteit. Niettemin kwam er een initiatiefvoorstel van de categorie “Ongebouwd” , vertegenwoordigers van de boeren, om toch toestemming te verlenen. Die kwam er dus voor een jaar en met een evaluatie als basis voor een mogelijk vervolg.

Deze week was er in de commissie Water een eerste discussie over de evaluatie en dat vervolg (link opent in een nieuw tabblad). Het is onduidelijk hoeveel agrariërs gebruik hebben gemaakt van de toestemming. Ook is onbekend welke maatregelen zij hebben genomen voor waterkwaliteit en biodiversiteit, of wat de effecten daarvan waren. Daarnaast is gebleken van grote juridische risico’s in verband met ongeoorloofde staatssteun en er is forse administratieve last voor het waterschap als de regeling wordt voortgezet.

'Niet voortzetten' is dan ook het collegevoorstel. Water Natuurlijk is het daar mee eens en kwam ook al eerder met een alternatief. Een regeling groen/blauwe diensten, een systeem van beloning voor grondgebruikers die daadwerkelijk iets doen voor waterkwaliteit, zoals bijvoorbeeld biologische boeren die geen kunstmest of bestrijdingsmiddelen gebruiken. De uitvoering van de aangenomen motie hiervoor laat nog op zich wachten. Binnenkort wordt de discussie voortgezet in de Verenigde Vergadering. Welk belang gaat de boventoon voeren?

Joost Kievit MSc