Schadelijke landbouw: tijd voor een gezonde balans

(bron: NRC, “Schade door landbouw miljarden groter dan opbrengsten”). Dat betekent dat de maatschappelijke kosten hoger zijn dan de opbrengsten.
De schade komt vooral door de uitstoot van stikstof en de broeikasgassen methaan (uit veehouderij) en CO₂. Die vervuiling draagt bij aan klimaatverandering – iets waar het waterschap dagelijks de gevolgen van merkt. Door langere droogteperiodes én hevigere regenbuien zijn er forse investeringen nodig in klimaatadaptieve maatregelen om wateroverlast en overstromingen te voorkomen.

Daarnaast gaat de kwaliteit van bodem en water achteruit. Ons oppervlaktewater krijgt nog altijd te veel bestrijdingsmiddelen en meststoffen te verwerken. Uit een analyse van Water Natuurlijk blijkt dat er in ons water tientallen soorten bestrijdingsmiddelen voorkomen – op Goeree-Overflakkee en in de Hoeksche Waard zelfs meer dan honderd. Dat heeft grote gevolgen voor de biodiversiteit, die onder druk staat.

Toch is er ook goed nieuws: steeds meer boeren willen verduurzamen, als daar maar ruimte en steun voor is. Daarom diende Water Natuurlijk al ruim twee jaar geleden de motie ‘Groen/Blauwe Diensten’ in. Die biedt financiële ondersteuning aan boeren die hun omgeving verbeteren, bijvoorbeeld door biologische teelt of natuurvriendelijke inrichting van hun land. De motie werd met grote meerderheid aangenomen – een mooie stap richting samenwerking tussen landbouw en natuur. Hier liggen kansen om het areaal biologische landbouw te verhogen. Dit is nu slechts 5%.

Helaas gaat de uitvoering bij het waterschap nog langzaam. Er zijn inmiddels erfemissiecoaches aangesteld om de verspilling van bestrijdingsmiddelen te verminderen, maar echte vooruitgang vraagt om meer: een concreet stimuleringsprogramma voor duurzame landbouw.
Ook op Europees niveau beweegt er veel. In het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid (GLB) 2023–2027) zijn ecoregelingen opgenomen voor onder meer kruidenrijk grasland en minder kunstmestgebruik. Dat biedt kansen voor boeren én voor het waterschap om samen te werken aan schoon water, gezonde bodem en een sterk landschap. 

Water Natuurlijk ziet dat met optimisme: als we de krachten bundelen en groene initiatieven echt ondersteunen, kunnen we de schade ombuigen naar winst – voor natuur, klimaat én toekomstbestendige landbouw.

Mirjam de Neef