Bomen moeten blijven

Bomen zijn van groot belang voor mens, natuur, klimaat en landschap vindt Water Natuurlijk Hollandse Delta. Een overheid als het waterschap moet zwaarwegende en onweerweerlegbare argumenten om tot kap over te gaan. Met een artikel van begin mei in het Eilandennieuws werd het voornemen van het waterschap Hollandse Delta om 1139 populieren te kappen langs het Volkerak bij Ooltgensplaat opnieuw aan de orde gesteld. Water Natuurlijk vindt dat de bomen moeten blijven staan en stelde hierover schriftelijke vragen aan het College van dijkgraaf en heemraden.

Vitaliteit bomen

De bomen zijn 60 jaar, oud en versleten en in een slechte staat zijn, volgens het waterschap. Terwijl het juist gaat om populieren van een soort die juist goed bestand zijn tegen zeewind en niet snel afbreken. Dit is ook de reden dat ze veel zijn geplant in de kustgebieden.

Populieren staan niet bekend om hun lange levensduur, maar met 60 jaar zijn ze nog in de kracht van hun leven. Bekend is dat een leeftijd van 100 jaar niet bijzonder is. Enkele door Water Natuurlijk geraadpleegde deskundigen onderschrijven dit. In Nederland komen exemplaren voor van 120 tot 150 jaar. Elders in Europa staan exemplaren van 200 tot 300 jaar.

Water Natuur Hollandse Delta heeft de bomen samen met mensen van de vereniging Natuur en Landschap bescherming Goeree-Overflakkee bekeken. De bomen zien er vitaal uit en vertonen nauwelijks sporen van afgebroken takken. De laatste storm heeft ook nauwelijks schade opgeleverd. Het leeftijdsargument voor de kap lijkt daarmee niet op feiten te zijn gebaseerd. Water Natuurlijk heeft gevraagd aan het waterschap om dit argument te onderbouwen.

Gevaar letselschade

Gelet op de standplaats van de bomen is er nauwelijks risico op schade of letsel. Zij staan aan de binnenkant, onderaan het talud van de waterkerende dijk. Ze staan niet langs een weg. Boven op de dijk loopt een toeristisch fietspad. De heersende windrichting is van het fietspad af. Het risico dat een eventueel afbrekende tak op dat fietspad terecht komt is te verwaarlozen.

Uiteraard kan een boom omwaaien en breken er bij zware storm wel eens takken af. Deze komen dan terecht op het grasland onder de bomen of op de aanliggende akkers. Dit leidt tot enige overlast voor de grondgebruikers en mogelijk lichte schade aan het gewas. Afspraken met hen over het opruimen van het hout kan de acceptatie verhogen.

Het argument ‘gevaar voor ongevallen door afvallende takken’ lijkt niet relevant en doet de geloofwaardigheid van het waterschap geen goed. Ook op dit punt vraag Water Natuurlijk opheldering.

Dijkveiligheid

De veiligheid van onze dijken is van het allergrootste belang. Soms moeten bomen voor dit belang wijken. Hier is dat niet het geval. Het waterschap meldt expliciet dat dijkveiligheid niet de reden voor de kap.

Tegelijkertijd wordt gesteld dat vanwege die veiligheid geen bomen mogen worden teruggeplant aan deze dijk. Bij het omwaaien van een boom kan door het wortelgestel een gat in de dijk worden getrokken. Dit lijkt tegenstrijdig, waardoor niet helemaal duidelijk is of de veiligheid van de dijk een argument is.

Weliswaar geldt een uitsterfbeleid voor bomen langs waterkeringen. In dit geval kan een uitzonderingsbepaling van toepassing zijn vanwege de grote landschappelijke en natuurlijke waarde van de bomenrij. Ook hierover wordt opheldering gevraagd.

Belangen

Bomen zijn van groot belang voor mens, natuur, klimaat en landschap. Steeds meer mensen zijn daarvan overtuigd. De weerstand tegen grootschalige kap van bomen groeit snel. Een overheid die een dergelijke kap overweegt, moet zwaarwegende en onweerlegbare argumenten hebben om dat te doen. De andere belangen moeten ook worden meegewogen.

Hieronder zijn enkele van deze belangen geschetst.

Landschap

Beeldbepalend is de betreffende rij populieren van ongeveer 4 kilometer. Het vormt een coulissenlandschap van formaat met aan de ene kant het water van het Volkerak en aan de andere kant het cultuurlandschap van de akkers van Goeree-Overflakkee. Een scheidslijn tussen twee totaal verschillende landschappen.

Vanaf grote afstanden en vanuit alle richtingen bepaalt deze rij populieren het beeld. Mensen waarderen dit, vinden dit ook vanzelfsprekend. Plotselinge kaalslag zal tot veel frustratie leiden. Het belang van dit landschapsbeeld is de afgelopen jaren juist toegenomen vanwege de vele windmolens die in de omgeving zijn geplaatst. Bij het wegvallen van de bomenrij neemt de dominantie van die molens in het landschap toe. Het toeristische fietspad op de dijk verhoogt de belevingswaarde van de bomenrij.

Biodiversiteit

Het verlies aan biodiversiteit behoort nu met klimaatverandering tot de grootste problemen. Het is ieders verantwoordelijkheid om te werken aan herstel. Dat geldt zeker voor een overheid als het waterschap. Bij de afweging of tot kap moet worden overgegaan is aandacht voor biodiversiteit noodzakelijk.

In de eerste plaats gaat het om bomen als voedselbron voor dieren. De ene boom is de andere niet. Sommige boomsoorten voorzien extreem veel diersoorten van voedsel, andere zijn bijna steriel. Onderzoek in Groot-Brittannië naar het voorkomen van herbivore (planteneters) insecten en mijten op bomen geeft hierin inzicht. De wilg scoort met 450 soorten het hoogst terwijl bijvoorbeeld de acacia met 2 soorten zo goed als steriel is. Op populieren zijn 189 soorten insecten en mijten waargenomen. Deze boomsoort is dus erg waardevol voor de biodiversiteit. Planteneters zijn weer voedsel voor andere insecten, vogels en zoogdieren. Zo vormen de populieren de basis voor een belangrijk ecologisch systeem wat bij kap in zijn geheel wordt vernietigd.

‘Hoe ouder hoe beter’, geldt voor bomen als het om biodiversiteit gaat. De aanvankelijk gladde stam van populieren gaat diepe groeven vertonen. Dat levert tal van mogelijkheden op voor allerlei dieren als schuilgelegenheid. Er ontstaan holtes waarvan diverse vogels hun nest maken. De bomenrij wordt ook gebruikt door vleermuizen als onderkomen en als oriëntatiepunt tijdens het vliegen.

Klimaat

Bomen hebben in hun leven heel veel CO2 opgenomen en vastgelegd in de stam en de takken. Bij kap komt dit vrij. Dit levert daarmee een bijdrage aan de klimaatverandering. Natuurlijk kan het hout gebruikt worden om energie op te wekken. Er kan echter zeker niet worden gesproken van een duurzame toepassing, omdat de bomen immers verloren gaan.