Bijen-problemen

(foto hierboven: bijenkasten bij Kuipersveer)

Daar gaat het niet goed mee in ons land. Dat geldt ook voor andere insecten. Onderzoek leert dat we de afgelopen 30 jaar zo’n 80% van het insectenleven zijn kwijtgeraakt. We hebben in Nederland 359 verschillende soorten wilde bijen en daarvan staat 55% op de rode lijst. Die verdwijnen als we niet oppassen. Voedseltekort is onder andere een oorzaak.

Het gaat niet over honingbijen. Dat zijn gehouden dieren, die door imkers verzorgd worden. Op beperkte schaal van oudsher een natuurvriendelijke bezigheid. Dat ligt nu anders. Grote imkers zetten honderden bijenkasten aan de randen van natuurgebieden langs de rivieren van de Hollandse en Brabantse delta. Dat speelt vooral in de Biesbosch maar ook elders. Miljoenen honingbijen zwermen uit over de natuurgebieden en kapen het voedsel weg voor hun wilde soortgenoten. Het is de vaak uit het buitenland afkomstige imkers te doen om de verdiensten uit honing van de Reuzenbalsemien.

Reuzenbalsemien groeit massaal in natte en vochtige gebieden. Vooral in de Biesbosch en aan de oevers van de grote rivieren. De plant is afkomstig uit de Himalaya en lang geleden ingevoerd, ontsnapt uit tuinen en verwilderd in de natuur.

De Europese Unie heeft de Reuzenbalsemien aangewezen als een invasieve exoot. Dat betekent dat de plant bestreden moet worden en de reden is dat hij de inheemse wilde planten overwoekert en verdringt. Maar ook omdat hij de veiligheid van oevers en dijken aantast. Reuzenbalsemien wortelt oppervlakkig en sterft in het najaar af. Er blijft dan kale grond achter want de andere planten zijn weg geconcurreerd. Voor stevige oevers is het wortelgestel van overblijvende planten belangrijk. Erosie van oevers en dijken kan dan het gevolg zijn.

De maximale bestuiving door honingbijen helpt niet bij het terug dringen van de Reuzenbalsemien. Integendeel: het werkt een verdere verspreiding van de soort in de hand. Er zijn dus maatregelen nodig om aantasting van natuur en veiligheid te voorkomen. Diverse overheden zijn daar onder aanvoering van de provincie Zuid-Holland al jaren mee bezig. Er is veel onderzoek gedaan, er zijn beleidsafspraken gemaakt maar een echte aanpak ontbreekt nog. De huidige wetgeving lijkt niet toereikend.

Iedere meter grond in ons land heeft een bestemming. Vroeger lag dat vast in het bestemmingsplan, nu heet dat omgevingsplan. Afgelopen nazomer stonden er op een perceel op het eiland van Dordrecht weer zo’n 200 bijenkasten aan de rand van een natuurgebied. In strijd met de bestemming en dat is verboden op grond van de Omgevingswet. Voor de Natuur- en Vogelwacht Biesbosch en Water Natuurlijk was het aanleiding om een handhavingsverzoek te doen bij de Omgevingsdienst Zuid-Holland Zuid.

De omgevingsdienst heeft het in onderzoek en laat alvast een waarschuwing uitgaan naar de veroorzakers van deze bijen-problemen. De Natuur- en Vogelwacht en Water Natuurlijk houden de vinger aan de pols.

Joost Kievit MSc