Waterschappen sturen brandbrief PFAS

Brandbrief

Water Natuurlijk heeft in veel van de Nederlandse waterschappen gevraagd om de problemen met het giftige PFAS nu eindelijk eens goed aan te gaan pakken. Mede door onze niet aflatende acties stuurde de Unie van Waterschappen namens de Nederlandse waterschappen een brandbrief aan minister Madlener van Infrastructuur en Waterstaat. De waterschappen roepen hierin op tot hardere aanpak van de aanwezigheid en verspreiding van PFAS in het milieu, en pleiten voor een totaalverbod op PFAS. Ze doen concrete voorstellen en roepen het Rijk op meer actie te ondernemen in de PFAS-aanpak.

Wat doen waterschappen?

Waterschappen komen dagelijks met PFAS in aanraking; op de rioolwaterzuiveringsinstallatie, bij het werken aan schoon water in sloten en plassen, bij het behalen van de doelen van de Kaderrichtlijn Water (KRW), bij het baggeronderhoud en bij inspanningen voor een circulaire waterketen. Daarnaast worden waterschappen net als drinkwaterbedrijven voortdurend benaderd door inwoners met zorgen over de effecten van PFAS in het water.

De waterschappen doen zoveel mogelijk binnen hun mogelijkheden. Zo voeren ze onderzoek uit naar de aanwezigheid en herkomst van PFAS in oppervlaktewater, werken ze aan goede vergunningverlening en gedegen toezicht en handhaving. Maar het is niet genoeg om het regionale oppervlaktewater voldoende te beschermen. De waterschappen hebben weinig handelingsperspectief doordat ze niet bevoegd zijn om PFAS bij de bron aan te pakken. Daarom is vanuit het Rijk hardere actie nodig.

Oproep

De waterschappen roepen het Rijk in hun brief op om de PFAS-kraan dicht te draaien, te zorgen voor duidelijke wet- en regelgeving rond PFAS en om handelingsperspectief te bieden voor de aanpak van PFAS-verontreiniging. Ze vragen het Rijk ook om de keten van vergunning, toezicht en handhaving (VTH) te versterken, kennis en innovatie op het gebied van PFAS te stimuleren en een concreet actieplan op te stellen om PFAS-vervuiling een halt toe te roepen. Tot slot adviseren ze de minister om de lessen uit dit PFAS-dossier te benutten om dezelfde problematiek met andere persistente, mobiele en toxische stoffen te voorkomen.

Alle PFAS voortaan Zeer Zorgwekkende Stof

PFAS is recent als prioritaire stof opgenomen in OSPAR, een verdrag ter bescherming van de Noordoost-Atlantische Oceaan. Alle aangesloten landen, waaronder Nederland, hebben een verplichting om deze stoffen te minimaliseren. Nederland heeft besloten om alle PFAS op de lijst met Zeer Zorgwekkende Stoffen (ZZS) te zetten. Dat wil zeggen dat voor al deze stoffen per direct een minimalisatieplicht gaat gelden. Bedrijven moeten dus voorkomen dat ze PFAS uitstoten naar lucht en water. Als dat echt niet mogelijk is, moeten bedrijven de emissie zo veel als mogelijk verminderen. Daarvoor moeten ze eens in de vijf jaar een vermijdings- en reductieplan opstellen. Nederland werkt momenteel in Europa aan een zo breed mogelijk verbod op PFAS. Nederland heeft samen met Zweden, Noorwegen, Denemarken en Duitsland een voorstel voor een Europees verbod voor PFAS ingediend. Er komt een centraal aanspreekpunt bij de Rijksoverheid voor gemeenten en de provincie Zuid-Holland over de PFAS-problematiek rondom het bedrijf Chemours. Daarvoor wordt een Rijkscoördinator aangesteld.

Nog steeds geen overzicht giflozingen

Op dinsdag 12 november heeft de Tweede Kamer een motie aangenomen die de regering vraagt om een volledig overzicht te maken van alle lozingen van PFAS en zeer zorgwekkende stoffen. Op dit moment is er geen goed overzicht van het gebruik en de emissies van zeer zorgwekkende stoffen en PFAS. In 2022 zou hier al een beeld van zijn, maar dat is er nog niet. De lozingen van deze stoffen brengen de doelen van de Kaderrichtlijn Water in gevaar.

Duitsland blijft PFAS in de Rijn lozen

Vooralsnog blijven PFAS-lozingen in en buiten Nederland gewoon doorgaan. De Duitse minister van Milieu geeft aan geen maatregelen te kunnen nemen om lozingen van afvalwater met PFAS in de Rijn te beperken. Dit antwoord kwam op een brief van Nederlandse drinkwaterbedrijven, die in september de Duitse regering dringend verzochten om grenzen te stellen aan de hoeveelheid PFAS die door de Duitse chemische industrie in de Rijn wordt geloosd. Uit Berlijn laat het milieudepartement weten dat PFAS in industrieel afvalwater moeilijk te meten is en dat er geen adequate technologie bestaat om deze schadelijke stoffen te verwijderen.

Een van de belangrijkste PFAS-vervuilers van de Rijn is het chemiepark in Leverkusen, waar een bedrijf dagelijks 35 gram PFAS mag lozen, met incidentele pieken tot 400 gram. Verschillende bedrijven hebben helemaal geen lozingslimieten in hun vergunningen, wat leidt tot jaarlijkse PFAS-emissies van honderden kilo's die via de Rijn Nederland binnenstromen.

De Vereniging van Rivierwaterbedrijven maakt zich bovendien zorgen over nieuwe lozingen van zorgwekkende stoffen zoals PFAS en lithium. Zo kondigde het bedrijf Cylib recentelijk de bouw aan van Europa’s grootste recyclingfabriek voor lithiumbatterijen, in het chemiepark Dormagen langs de Rijn.