Rienk Kuiper: Bodem en Water sturend
Rienk Kuiper heeft een column verzorgd in het blad van de Vereniging van waterbedrijven in Nederland; De Waterspiegel.
Deze willen we u niet onthouden vandaar…
Nederland staat aan de voor avond van een aantal grote ruimtelijke investeringen. Zo wil het kabinet voor 2035 een miljoen woningen bouwen, 25 miljard uitgeven aan stikstofmaatregelen in de landbouw
en investeren in het beperken van de klimaatverandering. Bodem en water zijn de basis
voor een duurzaam omgevingsbeleid, zo concludeerde het PBL in het advies ‘Grote opgaven in een beperkte ruimte’. Het staat nu ook in het coalitieakkoord: ‘water en bodem worden sturend bij ruimtelijke planvorming’!
Op dit moment zijn water en bodem nog niet zo sturend. Een eerdere evaluatie van de watertoets liet zien dat water weliswaar een rol speelt bij de inrichting van nieuwe woningbouwlocaties, maar bijna nooit bij de locatiekeuzes zelf.
Daardoor komt wellicht een deel van de woningbouw tot stand op plekken die daar minder geschikt voor zijn. Verandert dit met het nieuwe coalitieakkoord? Wordt nu een groot deel van het Groene Hart uitgesloten als mogelijke woningbouwlocatie, omdat het veen in de ondergrond na de bouw van woningen mogelijk voor forse onderhoudskosten kan zorgen?
Of moeten we dan alleen maar in Hoog-Nederland gaan bouwen? Dat is een brug te ver. Het leidt vooral ook af van waarover het nu in eerste instantie zou moeten gaan. Waar kan woningbouw – gezien vanuit water en bodem – ook bínnen een regio het best plaatsvinden? Op verzoek van de Eerste Kamer heeft het PBL in de Planmonitor NOVI verstedelijkingsplannen in kwetsbare gebieden in beeld gebracht. Juist op veenweidegrond zien we meer plannen opduiken, zoals in Rijnenburg bij Utrecht, in de Gnephoek bij Alphen a/d Rijn, de Grote Polder bij Zoeterwoude, of Polder Mastenbroek bij Zwolle.
Een andere kwetsbare categorie vormen de gebieden die van belang zijn vanuit waterveiligheid. Zo wil Arnhem woningbouw in Stadsblokken/Meinerswijk, juist in de uiterwaarden van de Nederrijn. Dat houdt geen rekening met mogelijk toekomstige veel grotere afvoerpieken van de rivier. De waterschappen hebben ernstige bedenkingen geuit tegen dit plan. Ook de deltacommissaris adviseert om de langetermijnontwikkelingen van zeespiegelstijging, veranderende rivierafvoeren, meer extreem weer en de bodemdaling nu al mee te nemen bij de woningbouwplannen.
‘Water en bodem sturend bij ruimtelijke planvorming’ gaat natuurlijk om meer dan alleen woningbouw. Het gaat bijvoorbeeld ook om de drinkwaterplanning. Gelderland gaat nieuwe strategische voorraden voor de drinkwatervoorziening aanwijzen. De provincie houdt rekening met meer grondwaterwinning op en rond de al stevig verdroogde Veluwe. Dat zou leiden tot nog meer droogvallende sprengenbeken en verdroogde natuur. Kiezen voor oevergrondwaterwinning langs de grote rivieren lijkt meer kansen te bieden om water
en bodem sturend te laten zijn.
In de komende jaren zullen vele miljarden worden geïnvesteerd in nieuwe wo- ningen, bedrijventerreinen, de energietransitie, herstructurering van stedelijk gebied en infrastructuur. Als het nieuwe kabinet bodem en water sturend wil laten zijn, dan moet dit ook zichtbaar worden in de locatiekeuzes. Voor woningen, maar ook voor ons drinkwater. Niet alles kan, en niet alles kan overal, zo staat het tenslotte ook in de Nationale Omgevingsvisie.
