Kustvisie: meegroeien met stijgende zeespiegel

Smeltende ijskappen en broeikasgassen dragen bij aan de snelheid waarmee de zeespiegel stijgt.

Om hierop te anticiperen is er bij ons waterschap gewerkt aan een Kustvisie die gebaseerd is op de scenario’s van het KNMI waarbij rekening wordt gehouden met een zeespiegelstijging tussen de 50 en 120 centimeter in 2100 en tussen de 2,5 en 5 meter in 2300.

Daarnaast telt in ons beheergebied de factor van bodemdaling door gaswinning en veenoxidatie.

Er is een andere manier van kustverdediging nodig omdat enkel versterken (hoogte en breedte) niet zal volstaan. Er is een brede zone langs de kust nodig die meegroeit met de stijgende zeespiegel. Door de bodemdaling en zeespiegelstijging ontstaat er een steeds groter verschil in hoogte tussen zee en land. Dit kan de dijk, als we geen maatregelen nemen, instabiel maken door kwel, en zal het achterland meer en meer te maken krijgen met vernatting en verzilting.

Met deze Kustvisie maken we helder waar in de kustzone rekening mee moet worden gehouden en willen we graag hierover in gesprek met andere overheden en partijen. Er is nog tijd, maar de processen duren lang en daarom moeten we nu beginnen met de gesprekken hierover.

De dijk willen we versterken met klei. Zo willen we ook het achterland ophogen met klei (voormalig slib uit de Eems Dollard). De proefdijk (de Brede Groene Dijk) heeft de proeven doorstaan (en de recente overvloed aan regen!) De natuurlijke slib-inlaat die vroeger zorgde voor groei van slib en veen willen we terug brengen daar waar het kan. Waarbij de veiligheid voorop staat. Hiermee werken we aan een klimaatadaptieve kust, waar buitendijkse kwelders bijdragen aan natuurdoelen en kustverdediging en binnendijks de klei uit gedroogd slib uit het estuarium van de Eems Dollard bijdraagt aan het ophogen van gronden wat als landbouwgrond benut kan worden zoals dat nu ook gebeurt. Hiermee werken we ook aan het ecologische herstel van het estuarium (ED 2050 https://eemsdollard2050.nl)

Zoals het plaatje aangeeft zijn er drie kustgebieden die vragen om maatwerk;

1. Gebied rond de Dollard:
   Brede Groene Dijk en binnendijkse kleirijperijen
2. Gebied rondom Termunten:
   als laagst gelegen gebied langs de kustzone waar vernatting en verzilting speelt
3. Gebied rondom Chemiepark Delfzijl:
   waarbij de dijk versterkt moet gaan worden.

Water en bodem sturend

Er zijn grenzen aan de maakbaarheid. We moeten maatregelen nemen die duurzaam zijn en daarmee tientallen jaren vooruit kunnen. Daarom heeft de Rijksoverheid ‘water en bodem sturend’ als maatgevend factor gecreëerd. Het is goed dat dit er is.

Om droge voeten te houden, spuien we het overvloedige water bij eb, onder vrij verval.

Maar dit kan niet altijd (stormseizoen) en daarom hebben we in de afgelopen jaren waterbergingsgebieden gerealiseerd voor zo’n 55 miljard liter water.

We zijn hiermee kampioen waterbergen in Nederland, maar voor de toekomst is dit niet voldoende en zal er in de nabije toekomst een zeegemaal bij Nieuwe Statenzijl gebouwd moeten worden.

Voor de ruimtelijke inrichting telt dat er goed gekeken moet worden waar bijvoorbeeld woningbouw wel of niet plaats kan vinden. Bouwen in laaggelegen polders is hierbij niet verstandig. Ook moeten we rekening houden met zoetwaterbuffers die binnendijks nodig zijn.

Samen werken met andere overheden is essentieel om de toekomstige ruimtelijke keuzes passend te laten zijn en water en bodem sturend hierin als voorwaardelijk leidend principe op te nemen.

Inge Eshuis