Het waterschap in positie

Dat alles vraagt om een sterke organisatie en een sterk bestuur. Water Natuurlijk stimuleert daarom zo veel mogelijk dat het waterschap zich in haar overleg met de gemeenten en provincie sterk maakt voor een waterveilige, groene Hollandse Delta.

Waterschap Hollandse Delta is een actief partner van het Deltaplan Biodiversiteitherstel, ze brengt hier kennis in en gebruikt kennis van de andere partners, lees hier meer over het Deltaplan.

Naar een transparant waterschap

Het waterschap maakt de bestuurlijke afwegingen en het politieke debat in het bestuur zichtbaar en toegankelijk voor de buitenwereld. Het zorgt voor veilige dijken, droge voeten, natte natuur, voldoende en schoon water. Maar hóe het dat doet, moeten we duidelijker zichtbaar maken. Water Natuurlijk wil daarom dat waterschappen publieke verantwoording afleggen: over het geld dat ze uitgeven, maar ook over hoe ze
hun taken uitvoeren. Waterschappen maken tenslotte deel uit van ons democratisch systeem. Daarbij moet het waterschap ervoor zorgen dat steeds met de juiste, actuele informatie wordt gewerkt, ook in de richting van het algemeen bestuur.

Wij vinden dat alle bestuurders van een waterschap via stembusverkiezingen rechtstreeks moeten worden gekozen: zo is het ook bij gemeente, provincie en rijk. De agrariërs, bedrijven en beheerders van bos- en natuurterreinen zijn ook zonder geborgde zetels in de waterschapsbesturen prima vertegenwoordigd. Bovendien blijft de samenwerking met hen in de gebieden en rond de voor hen relevante thema’s voluit doorgaan. De geborgde zetels -de gereserveerde plekken in het bestuur voor agrariërs, bedrijven en natuur- moeten dus zo snel mogelijk worden afgeschaft. Zolang er nog geborgde zetels bestaan, dringen we er bij de provinciebesturen op aan de verdeling tussen deze zetels ten spoedigste in evenwicht te brengen en de nieuwste wetgevende besluiten bij de verkiezingen in 2023 toe te passen.

Maatschappelijke effecten zichtbaar

Voor de belastingbetalers moet inzichtelijk zijn wat de maatschappelijke effecten van de activiteiten van het waterschap zijn op onderwerpen als veiligheid, gezondheid, natuur, milieu en landschap. Investeren in communicatie over de rol en het belang van water en waterschappen loont: iedereen moet de opgaven van vandaag en morgen begrijpen en weten hoe je daar zelf aan kan bijdragen. Voor de gebruiker of vervuiler moet duidelijk zijn dat men ook moet betalen voor het gebruik of de veroorzaakte kosten. Schoon en duurzaam produceren hoeft dus niet duurder te zijn.

Door toenemende digitalisering en bijbehorende cyberdreigingen, is digitale veiligheid voor het waterschap van groot belang. Water Natuurlijk is voorstander van slimmer, data gestuurd werken. Het waterschap kan gebruikmaken van een overvloed aan data. Veiligheid, privacy en betrouwbaarheid moeten hierbij voorop staan. Het is noodzakelijk dat het waterschap investeert in online veiligheid en voldoet aan relevante informatiebeveiligingseisen. Bij de inzet van slimme technologie toetst het waterschap op waarborgen van privacy, gelijke behandeling van mensen, vrijheden en rechtsstatelijke bescherming. Daarnaast willen we grote afhankelijkheid van IT-leveranciers voorkomen. Ook acht Water Natuurlijk het van belang dat waterschappen onderling communiceren over de ‘best practices’. Zo kunnen de waterschappen van elkaar leren.

Informatie op orde voor de burger

Water natuurlijk krijgt veel vragen van burgers over de staat van het water of over de stand van zaken van een bepaald project. Soms ook nadat men tevergeefs contact heeft gezocht met het Waterschap. Het is belangrijk dat de burger gemakkelijk toegang heeft tot informatie over de kwaliteit van het water en de ontwikkeling daarvan. Andere waterschappen zijn daar al verder in dan WSHD. Er moet snel een inhaalslag gemaakt worden. Bovendien kunnen waarnemingen van ingezetenen (‘citizen science’) en organisaties nuttig zijn voor het Waterschap en de burger en het Waterschap met elkaar in contact brengen. Een goed voorbeeld is ‘Wordt een waterbaas’.

Het is als inwoner of ondernemer een hele uitdaging om te weten te komen hoe je gebruik kunt maken van subsidieregelingen, zoals voor natuur-inclusief boeren, versterken van de biodiversiteit of klimaatmaatregelen. Hierdoor worden wenselijke investeringen soms niet uitgevoerd. De gezamenlijke overheden moeten meer inzicht bieden in de beschikbare nationale en Europese subsidies.

Right to challenge

Water Natuurlijk is voorstander van het ondersteunen van burgerinitiatieven via kennis, kunde, instrumenten, geld, etc. De op handde zijnde Omgevingswet geeft de ruimte voor burgerinitiatieven en inspraak, ook op het gebeid van b.v. wateroverlast. Ook staan wij positief tegenover het invoeren van ‘Right to Challenge’, waarbij bedrijven, agrariërs, inwoners en/of maatschappelijke- en natuurorganisaties zelf invulling geven aan waterbeheer, zoals bijvoorbeeld een natuurchallenge, het beheer van peilvakken door de grondgebruikers of het uitvoeren van baggerwerkzaamheden.

Wij vinden dat iedereen meetelt en ertoe doet en we werken actief aan inclusief werkgeverschap bij waterschappen. Wij stimuleren duurzaam woon-werkverkeer voor de medewerkers van ons waterschap Ook vinden wij duurzaam vervoer (transport en dienstreizen) de norm.

De opgaven en dus ook de investeringen, zijn groot voor de waterschappen. De keuzes die gemaakt moeten worden, hebben impact op huidige en toekomstige generaties.

Wij zijn ervan overtuigd dat nu te weinig doen zal leiden tot onherstelbare schade en hogere kosten in de toekomst. Tegelijkertijd moeten tariefstijgingen worden beteugeld en moet de schuldenpositie beheersbaar zijn. Dit vraagt om robuust financieel beleid, met bewuste keuzes bij het stellen van kaders én het lef om daar (tijdelijk) van af te wijken als dat nodig is voor het grotere maatschappelijk belang.

Bij het waterschap Hollandse Delta betalen de ingezetenen in vergelijking met de landbouw en het bedrijfsleven veel belasting. Water Natuurlijk vindt dat die scheefgroei moet worden gecorrigeerd.

Kwijtscheldingsbeleid zoals bij gemeenten

Wij vinden dat waterschappen moeten aansluiten bij het gemeentelijke kwijtscheldingsbeleid: wie van de gemeente kwijtschelding krijgt, moet dat ook automatisch van het waterschap krijgen. Water Natuurlijk vindt dat de huidige Kwijtscheldingsregeling in stand moet blijven.

Het aantal vervuilingseenheden (VE’s) wordt gebaseerd op het waterverbruik per huishouden. PFAS, stikstof, fosfor/fosfaat en landbouwgif/pesticiden zijn een grote ecologische bedreiging. Water Natuurlijk wil dat dergelijke vervuiling wordt teruggedrongen door een productbelasting, een extra heffing op basis van de mineralenboekhouding of vergelijkbare methoden.

Om het principe ‘de vervuiler en gebruiker betalen’ invulling te geven, leggen we prioriteit bij de beprijzing van kapitaalintensieve teelten met een grote watervraag en milieu-impact. Water Natuurlijk vindt het logisch dat vervuilende bedrijven meer moeten betalen dan organisaties die een meer duurzame bedrijfsvoering hebben. Dit principe kan in de komende jaren verder worden uitgebreid

Aanbestedingen

Water Natuurlijk wil dat waterschappen alleen werken met aannemers met een biodiversiteitskeurmerk of certificeringen. Partijen moeten werken volgens duurzame aanbestedingsvereisten. In elk project hoort een biodiversiteitsparagraaf. We willen dat waterschappen duurzaamheidseisen stellen bij aanbestedingen. De huidige vormen van aanbesteden van projecten zijn arbeidsintensief en kostbaar voor zowel de waterschappen als de indienende partijen. Zeker met het oog op de komende vervangingsopgave en duurzaamheidsmaatregelen moet gekeken worden of programmatisch aanbesteden, met een consortium van partijen, een meerwaarde kan hebben.

Diverse maatregelen moeten in pachtcontracten van het waterschap worden opgenomen, zoals het substantieel terugdringen van het gebruik van chemische bestrijdingsmiddelen, een verbod op bepaalde teelten zoals die van niet-duurzaam geteelde lelies of het stellen van eisen voor CO2 opslag in de bodem. Ook voorwaarden zoals ecologisch sloot- en oeverbeheer en het verbeteren van de bodemkwaliteit kunnen hieronder vallen. Oevers zijn vaak essentieel voor wandelroutes langs het water. We willen dat waterschappen in pachtcontracten ook voorwaarden opnemen die, waar mogelijk, de toegankelijkheid van deze gebieden waarborgen.

Ook vinden wij dat, waar het maar enigszins mogelijk is op gronden van het waterschap, reguliere pacht moet worden omgezet naar een andere pachtvorm om natuurgericht beheer en biodiversiteit op gang te helpen.

Wegenbeheer

Wegenbeheer is geen kerntaak van het waterschap. Hollandse Delta is nog een van de weinige waterschappen die wegen buiten de bebouwde kom in beheer heeft. Dat gaat om wegen over dijken en door polders die naast autoverkeer en fietsverkeer vanuit de dorpen en door recreanten vooral veel door landbouwtransport belast worden. Die wegen met hun bermen, bomen en struiken hebben niet alleen een belangrijke rol voor vervoer. Ze hebben ook een landschappelijke waarde, mooi om te zien met die karakteristieke bomenrijen, en tegelijk zijn die wegbermen goede verbindingen voor planten en dieren. Water Natuurlijk wil daarom het eigendom en beheer van wegen overdragen aan de gemeenten. Dat levert de burger meer duidelijkheid op over wie verantwoordelijk is voor (verkeers)veiligheid en beheer. De gemeente kan het beste zelf met haar burgers en bedrijven beslissen over de gewenste verkeersituatie. Water Natuurlijk wil bij overdracht dat de biodiversiteit beschermd blijft door ecologisch bermbeheer.

Deze taakoverdracht hoeft niet te leiden tot verhoging van lasten voor de inwoners. Immers het onderhoudsbudget gaat budgetneutraal van het waterschap over naar de gemeenten, zodat zij het beheer goed kunnen voortzetten. Elke gemeente bepaalt vanaf dat moment hoe en hoeveel de gelden voor wegenonderhoud buiten de bebouwde kom worden geïnd. Net zoals nu al gebeurt voor de wegen en straten binnen de bebouwde kom.