Volle zaal voor Natuurlijk Water

Zo’n 100 betrokken mensen in de zaal van het Nationaal Landschap Centrum in Numansdorp. Dat is hoopgevend. De staat van het watersysteem is minder rooskleurig. Een enorme klus voor het waterschap, maar die kan het niet alleen.

Het is altijd wat met het water tegenwoordig. Te veel en dan weer te weinig, te zout of te warm en vooral ook te vies. Jaco van Heemskerk van Natuurmonumenten ging in op de waterkwaliteit in de Hollandse Delta. Nergens voldoet het water aan de minimale normen zoals gesteld in de Kaderrichtlijn Water van de Europese Unie. Met de maatregelen die het waterschap nu denkt uit te voeren, mag dat ook in 2027 niet worden verwacht.

De chemische kwaliteit is niet op orde. Op onderdelen is er zelfs sprake van verslechtering. Voor Natuurmonumenten is vooral een ecologisch gezond systeem van belang. Voor de natuur in en buiten het water, maar ook voor de mens is dat cruciaal. Water- en oeverplanten spelen dan een belangrijke rol en daarvoor ontbreekt bijna overal de ruimte in onze poldersloten. "Stop de watercrisis" is dan ook de hartenkreet van Natuurmonumenten. Wederom klonk de waarschuwing voor een “land op slot” zoals bij de stikstofcrisis. Juristen lopen zich al warm om de overheid voor de rechter te dagen. Berekeningen spreken van 17,5 miljard schade per jaar.

Een gezonde visstand, in aantallen maar ook in variatie, is een indicator voor een gezond watersysteem. De waterbeheerder moet dus zorgen dat het huis van de vis op orde is. Jan Kamman van Sportvisserij Nederland benaderde het water vanuit deze invalshoek. Een vis moet zijn levenscyclus kunnen voltooien in het water. Dat betekent voedsel kunnen vinden, schuilgelegenheid, plekken om te overwinteren en om zich voort te planten.

Waterdiepte, diepe plekken, maar ook ondieptes spelen een rol. Een hoofdrol ligt er voor water- en oeverplanten, dood hout in het water geeft schuilgelegenheid. Van dat alles is er te weinig in onze polders. Te veel meststoffen zorgen ervoor dat krooslagen het water afsluiten van de lucht. Met dood water en alles wat daarin leeft als gevolg. Gefaseerd maaien is cruciaal. Meestal zijn de watergangen daarvoor te krap bemeten. Door het verwijderen van de planten vertrekken ook de vissen.

Maurice Kooiman, onderzoeker van RAVON liet zijn licht schijnen over migratie. Vissen moet afhankelijk van de soort ook kunnen trekken. Om voedsel te vinden, te overwinteren en om paaiplaatsen te bereiken. Soms gaat het om heel korte afstanden, soms ook om duizenden kilometers zoals ingeval van de paling. Gemalen en ook de ongeveer 2000 stuwen in de Hollandse Delta zijn dan een serieuze belemmering. De jonge palingen ofwel glasaal die onze polders inzwemmen zijn dan ook schrikbarend afgenomen. Ruim 99 % minder dan een halve eeuw geleden.

Anne Mollema, heemraad bij het waterschap Hollandse Delta reageerde namens de verantwoordelijk waterbeheerder. Hij ziet een enorme opgave, waar ook aan gewerkt wordt. Maar het waterschap kan het niet alleen. Samenwerking met organisaties als de organisatoren van het symposium, de kennisinstituten en vooral ook de landbouw is een absolute noodzaak. Afhankelijkheid van het landelijk beleid voor meststoffen en bestrijdingsmiddelen blijft.

Er is ook perspectief. Met 25 watergebiedsplannen gaat het waterschap geleidelijk verbeteringen doorvoeren. Er is een vismigratieplan, waarmee de 5 belangrijkste migratieroutes in beeld zijn gebracht die komende jaren worden gerealiseerd. Of het genoeg is en of het op tijd is, is een open vraag. Hoekschewaards Landschap, Sportvisserij Zuidwest Nederland en Water Natuurlijk houden de vinger aan de pols.

Joost Kievit MSc