Natuurvriendelijke oevers, oplossing voor veel problemen

(foto hierboven: Zegenpolder - foto van Angela Enthoven)

De aanleg van opnieuw 8 km natuurvriendelijke oevers was voltooid. Alle reden om trots te zijn en het resultaat te laten zien. Op een fietstocht door het gebied kwamen de vele voordelen van natuurvriendelijke oevers aan bod. Ze dragen bij aan de landbouwtransitie, herstel van biodiversiteit, verbetering de waterkwaliteit, opvang van extreme neerslag en door de mogelijkheden voor recreatie verbeteren ze de relatie tussen stad en platteland.

Boeren, wetenschappelijk onderzoekers, een landbouwadviseur, de aannemer, de projecteider en andere betrokkenen deden hun zegje tijdens de fietstocht. Een groepje reeën hield op gepaste afstand ons gezelschap in de gaten.  Met het zicht op de vers aangelegde oevers kwamen verhalen over zeldzame planten die zich opnieuw vestigen, de aantrekkingskracht voor vogels en de bloeiende kruiden die bestuivende insecten aantrekken. Het insecten onderzoek geeft ook aan dat natuurvriendelijke oevers helpen bij de plaagonderdrukking in de aanliggende akkers. Natuurlijke vijanden van onder andere bladluizen trekken de akker in en helpen een plaag onder controle te houden. Met behulp van schade drempels wordt het verlies aan gewas in de gaten gehouden, met minder chemische bestrijding als gevolg. Zo raken natuur en landbouw met elkaar vervlochten. Samenwerking met de agrariërs in het gebied is dan ook een must.

Het landschap wordt aantrekkelijker. De akkers met een mooie variatie aan gewassen en informatie daarover, de natuurlijke oevers met bloeiende kruiden, en de afwisselende waterpartijen trekken mensen aan, maar vooral ook dieren. De toenemende levendigheid met bijen, vlinders, hazen, reeën en tal van vogelsoorten maken het Buijtenland van Rhoon tot een beleving voor recreanten. Fiets- en wandelpaden vergroten de toegankelijkheid, en de verkoop van producten rechtstreeks van de boer versterkt de relatie tussen voedselproducent en consument. De combinatie van functies geeft het gebied een grote maatschappelijke meerwaarde.

Het watersysteem in de polders op de Zuid-Hollandse Eilanden is krakkemikkig. Nergens wordt voldaan aan de minimale normen voor waterkwaliteit. Bijna overal is er te weinig ruimte om de extremer wordende neerslag op te vangen. Het wordt steeds duidelijker dat het waterschap enorme investeringen moet doen om de zorg voor schoon en gezond water, en het voorkomen van wateroverlast, op peil te brengen. In het Buijtenland van Rhoon ligt het voorbeeld hoe dit kan. Er ligt nu in totaal 30 km natuurvriendelijke oevers in dit gebied. Degelijk onderzoek geeft inzicht in de effecten voor landbouw en natuur. 

Natuurvriendelijke oevers geven ook een beter watersysteem. Er komt meer ruimte voor de opvang van extreme neerslag. Klimaatverandering maakt dat noodzakelijk en het waterschap heeft een zorgplicht om wateroverlast te voorkomen. Ruimere watergangen bieden mogelijkheden voor water- en oeverplanten. En dat is de basis voor een gezond waterleven. Bacteriën, planten en dieren zijn met elkaar in staat om verontreinigingen op te ruimen. Door de aanleg van natuurvriendelijke oevers krijgt dit zogenoemde zelfreinigend vermogen een impuls.

Water Natuurlijk pleit voor natuurvriendelijke oevers als het nieuwe normaal. Gerard Doornbos, voorzitter van de gebiedscoöperatie in het Buijtenland van Rhoon noemt in zijn toespraak ook een nadeel. Het vraagt veel ruimte. Daar is geen discussie over, maar we zullen hoe dan ook water meer ruimte moeten geven en met elkaar de rekening voor klimaatverandering moeten betalen. Als we dat goed doen dan is de maatschappelijke meerwaarde een veelvoud van die kosten. Ga kijken in het Buijtenland van Rhoon en overtuig jezelf.

Joost Kievit MSc