Dijken, toevluchtsoord voor planten en dieren
Water Natuurlijk stelde afgelopen zomer schriftelijke vragen over de toepassing van mest en bestrijdingsmiddelen op dijken. Het bleek dat verbetering mogelijk was door pachtcontracten meer te richten op de veiligheid en biodiversiteit. Onderzoek wijst uit dat dijken voor bijen en andere insecten van groot belang zijn. Er is een rol weggelegd voor dijken bij het herstel van het insectenleven. Een motie van Water Natuurlijk en ChristenUnie geeft een aanzet.
Beheer dijken
Buitendijken en in mindere mate binnendijken hebben in de eerste plaats een functie om overstroming van het achterland te voorkomen. Waterveiligheid is een kerntaak voor het waterschap en sinds kort behoort ook herstel van biodiversiteit hiertoe. Veiligheid en biodiversiteit kunnen elkaar ook versterken. Een grotere variatie aan plantensoorten verhoogt de erosiebestendigheid van een dijk.
Een melding van een betrokken inwoner leerde dat pachters op dijken kunstmest en bestrijdingsmiddelen gebruiken. Pachtcontracten kennen ook geen voorwaarden op dat gebied, kwam naar voren na schriftelijke vragen van Water Natuurlijk. Dit terwijl het logisch zou zijn als het beheer gericht zou zijn op veiligheid en biodiversiteit. Ook als dit beheer door derden wordt uitgevoerd. Reden voor Water Natuurlijk om een motie voor te bereiden om dat te bereiken.
Insectenonderzoek
Op zorgvuldig onderhouden dijken is een rijk insectenleven aanwezig blijkt uit het tweejarige onderzoek Rijke Dijken (link opent in een nieuw tabblad) van de Delta door EIS Kenniscentrum Insecten en Grauwe Kiekendief – Kenniscentrum Akkervogels. Dit geldt voor bijvoorbeeld wilde bijen, dagvlinders en sprinkhanen, zowel qua soortendiversiteit als in aantallen.
Onderzoekers Linde Slikboer en Niels Godijn zien een belangrijke rol weggelegd voor dijken bij het herstel van biodiversiteit in zijn algemeenheid en het insectenleven in het bijzonder.
Linde:
“In ons onderzoek hebben we vooral veel soorten bijen en vlinders aangetroffen die karakteristiek zijn voor het agrarisch cultuurlandschap. Boerenland soorten als Akkerhommel, Bruine sprinkhaan, Grasbij en Hooibeestje. Maar ook kritische specialisten zoals koekoeksbijen, oliekevers en wolzwevers die net als de Koekoek hun ei leggenin het nest van een ander.”
Het onderzoek “Rijke dijken van de Delta” wijst uit dat de omstandigheden op dijken bijzonder gunstig zijn voor insecten, maar ook nog verbeterd kunnen worden.
Niels:
“Dijken zijn met name op de zonbeschenen hellingen zonnig en warm. Warmer dan het omliggende gebied. Het is er meestal ook droger. Daar profiteren insecten van. Omdat er niet of nauwelijks grondbewerking plaats vindt, kunnen soorten die in de bodem nestelen dat ongestoord doen. Het beheer van dijken is cruciaal. Optimaal is een structuurrijke begroeiing met lage en hogere delen, de aanwezigheid van bodemreliëf zoals veepaadjes, molshopen en mierenbulten en ook struiken in de buurt helpen enorm.”
Het is dus zinvol om eigenaren en beheerders te ondersteunen in de aanpassing van hun beheer. Zorgvuldig onderhoud is mogelijk door begrazen of maaien, mits het op de juiste wijze wordt uitgevoerd. Bemesting en bestrijdingsmiddelen hebben een averechts effect en zorgen juist voor een afname van planten en dieren.
Motie pachtbeleid
In februari kwam de “motie pachtbeleid” van Water Natuurlijk en ChristenUnie in de Verenigde Vergadering aan de orde. De strekking van de motie was om het pachtbeleid in lijn te brengen met de doelstellingen van het waterschap. Het gaat dan om waterveiligheid en biodiversiteit. Verder dient er een stimuleringsregeling opgezet te worden om bestaande pachtcontracten aan te passen. De rechten van pachters moeten uiteraard gerespecteerd worden. Er moet dus een financiële prikkel komen om op vrijwillige basis aanpassingen overeen te komen.
De discussie in de Verenigde Vergadering liet voorstanders, maar ook tegenstanders zien. Er zijn bestuurders die de doelen van het waterschap ondergeschikt vinden aan de belangen van een pachter. Heemraad Henk van der Drift kwam met de toezegging dat het college in oktober met een voorstel komt dat uitwerking geeft aan de motie. Dat was voor Water Natuurlijk en ChristenUnie aanleiding om de motie aan te houden. Wordt vervolgd.
Joost Kievit MSc.
