Bloemdijken: eindeloos touwtrekken

Ruim drieënhalf jaar geleden was het pleit beslecht. In het algemeen bestuur werd, na een motie van Water Natuurlijk,  afgesproken dat het beheer gericht zou worden op veiligheid en biodiversiteit. Het besturen van een waterschap gebeurt op basis van vertrouwen en het bestuur moet er vanuit kunnen gaan dat dergelijke afspraken worden nagekomen. Helaas ligt dat in dit geval anders.

Bij de meeste dijken op de Zuid-Hollandse eilanden heeft agrarisch beheer de hoogste prioriteit. Dijken van het waterschap zijn veelal verpacht aan schapenhouders en daarbij gelden nauwelijks beperkingen. Dat betekent in de praktijk overbegrazing met veel kale plekken en schapenpaadjes, gebruik van meststoffen en bestrijdingsmiddelen. Nationale wetgeving staat het gebruik van bestrijdingsmiddelen bij het beheer van dijken niet toe, maar door agrarisch gebruik kun je die regels omzeilen en dat is dus de praktijk.

Voor Water Natuurlijk heeft veiligheid de hoogste prioriteit en daar is een sterke erosie bestendige graskruidenmat voor nodig. Een grote variatie aan plantensoorten geeft ondergronds ook een grote variatie aan wortels. Sommige gaan diep, anderen waaieren breed uit en met elkaar vormen ze een hecht netwerk dat goed bestand is tegen golfslag. Het is ook goed voor de natuur en herstel van biodiversiteit is een algemeen belang dat in het beleid van het waterschap is verankerd. Begrazing met schapen kan hooguit een middel zijn en in dienst staan van de veiligheid van de dijken en biodiversiteit, vindt Water Natuurlijk.

Een opvatting die breed wordt gedeeld. Vanuit de wetenschap, de onderzoeksrapporten die dit onderschrijven stapelen zich op. Praktijkproeven tonen het aan. Er is en landelijke handreiking voor de waterschappen waarin kennis van en ervaring over dijkbeheer  is gebundeld. De vorige minister van Verkeer en Waterstaat schreef het aan de Tweede Kamer. Bloemrijke dijken wordt het nieuwe normaal volgens de directeur van het Hoogwaterbeschermingsprogramma, het nationale instituut dat het werken aan veiliger dijken in ons land coördineert.  Het is ook vastgesteld beleid van het waterschap Hollandse Delta, maar de uitvoering laat op zich wachten. 

Het wetenschappelijk onderzoek gaat verder. Er loopt een meerjarig onderzoek naar verdroging. Door klimaatverandering hebben we steeds meer te maken met lange periodes van droogte. Dat heeft negatieve effecten voor de dijken. Het gras sterft af en dat gaat ten koste van de erosie bestendigheid. Onderzocht wordt welke samenstelling van plantensoorten het best bestand is tegen droogte en welke het snelst hersteld na een droge periode. Er kunnen nog geen definitieve conclusies worden getrokken, maar de eerste resultaten wijzen erop dat variatie in soorten het beste is.

Bij het waterschap wordt gewerkt aan een wijziging van de verordening. Water Natuurlijk is benieuwd hoe dat uitpakt, houdt de vinger aan de pols en blijft tot vervelends toe aandringen op een beter beheer van de dijken.

Joost Kievit MSc