Aanwinst voor fietser, verlies voor biodiversiteit

Hoeksche Waard, 19 december 2023

Met de aanleg van het nieuwe fietspad tussen de rotonde in de N217 en de Kiltunnel bij ’s-Gravendeel is een mooie verbinding voor het langzaam verkeer gerealiseerd. Ook in mijn ogen een belangrijke ontwikkeling en ik zie in de praktijk dat er veelvuldig gebruik van wordt gemaakt door fietsers en wandelaars.

Het is echter treurig te moeten constateren dat de aanleg voor 100% ten koste ging van de natuur. Dit terwijl het al dramatisch gesteld is met de biodiversiteit. Om een voorbeeld te noemen: 55% van de 359 wilde bijensoorten in ons land staat op de rode lijst. Die raken we kwijt als we niet oppassen. Voor andere groepen dieren geldt een soortgelijk verhaal.

Ongeveer een half jaar heb ik geprobeerd helderheid te krijgen over wie verantwoordelijk is voor de aanleg van het fietspad. Dat is maar ten dele gelukt. Volgens mij zou dat een overheid moeten zijn, maar transparantie is ver te zoeken. Het beeld is nu dat de gemeente Hoeksche Waard heeft verzocht om de aanleg van het fietspad. De provincie Zuid-Holland is betrokken omdat het een provinciale weg betreft en zij voor een deel beheerder van het fietspad wordt. Het waterschap Hollandse Delta is, of wordt, ook beheerder van een deel van het fietspad, en is verantwoordelijk voor een deel van de bomen. Verder is zij vergunningverlener voor het watersysteem.

Het Wegschap Tunnel Dordtse Kil zou opdrachtgever zijn. De Omgevingsdienst Haaglanden geeft goedkeuring aan de kap van bomen. De Omgevingsdienst Zuid-Holland controleert of de herplantplicht naar behoren wordt uitgevoerd. Uiteindelijk is de verantwoordelijkheid doorgeschoven naar de aannemer. Die moest zorgen voor de nodige vergunningen en de naleving daarvan. Een woud van instanties en niemand bekommert zich kennelijk om het belang van biodiversiteit.

Er was een brede berm met een gevarieerde plantengroei en een daaraan gekoppeld insectenleven. Die ligt nu voor het overgrote deel onder het asfalt. Een aderlating voor de biodiversiteit. Op mijn vraag aan de provincie naar de compensatie hiervoor kwam als antwoord, dat er geen wettelijke verplichting is om biodiversiteit in groene bermen te compenseren.

Langs deze weg wil ik er op wijzen dat er al ongeveer een kwart eeuw een wettelijke zorgplicht bestaat. Oorspronkelijk in Flora en Faunawet, nu in Wet Natuurbescherming en straks in de Omgevingswet. Ingevolge artikel 1.11 van de Wet Natuurbescherming dienen handelingen die nadelige gevolgen hebben voor in het wild levende planten en dieren en hun directe leefomgeving achterwege te blijven en als dat redelijkerwijs niet kan worden gevergd, moeten die gevolgen zoveel mogelijk worden voorkomen, beperkt of ongedaan gemaakt. Bij de aanleg van het fietspad is daar helemaal niets van terecht gekomen.

Er lagen kansen om bij de noodzakelijke aanpassing van het watersysteem iets in positieve zin te doen voor waterkwaliteit, biodiversiteit in het water en op de oevers. Door de toename van het verharde oppervlak moest extra open water gegraven worden. Het waterschap gaf hier vergunning voor en de ecologen binnen het waterschap weten als geen ander hoe je een watergang moet aanleggen zodat deze gaat bijdragen aan waterkwaliteit en biodiversiteit. Helaas is deze kennis niet gebruikt. In de verleende vergunning werd geen enkele kwaliteitsvoorwaarde gesteld. De nieuw gegraven watergangen hebben steile oevers en het water heeft onvoldoende diepte voor een redelijke waterkwaliteit. Daar komt nog bij dat ook dit weer ten koste ging van het bestaande natuurlijk groen.

Voor de aanleg van het fietspad moest een deel van een houtopstand gekapt worden. De aannemer deed hiervoor een melding bij de Omgevingsdienst Haaglanden. Zo’n melding is een formaliteit en komt niet in de openbaarheid. Je merkt het pas als de bomen weg zijn. Er werden 800 m2 houtopstand met 30 bomen gekapt. Er kwam ook een herplantplicht en de Omgevingsdienst Zuid-Holland Zuid moet toezien op de naleving daarvan.

Helaas komen er geen bomen terug. In plaats daarvan komt er een zoom van struiken rond de resterende houtopstand. Dat geeft een meerwaarde voor biodiversiteit is de redenering. Dat klopt ook wel, maar het lijkt wel erg sterk op een doelredenering om zo weinig mogelijk vierkante meters voor biodiversiteit te bestemmen. Daar komt bij dat de rand van struiken is er al voor een groot deel is. Die is in de loop van de ontwikkeling van de houtopstand van nature ontstaan. Het is vooral meerwaarde op papier. De verdwenen vierkante meters houtopstand komen dus niet terug en ook de bomen niet. Sterker nog om de struiken te kunnen planten worden nog extra bomen gekapt.

Waar nu asfalt is, stond ook een bijzondere boom. Een Linde, geplant in 1999 door de maatschappelijke organisaties in de Hoeksche Waard die zich inzetten voor het behoud van het landschap in de streek. Dit landschap dreigde overloopgebied te worden voor Rotterdam met havenindustrie en grootschalige woningbouw. Om het verzet hiertegen te markeren werden bij de toegangen van de Hoeksche Waard in het kader van de landelijke actie “Trek de groene grens” lindebomen geplant.

De 25 jarige Linde had best verplant kunnen worden, maar omzagen was gemakkelijker. En meestal kraait er geen haan naar. Op mijn vraag om in de buurt een 25 jarige Linde terug te planten, antwoordde de provincie dat ze in gesprek gaan met de gemeente Hoeksche Waard om na te gaan of zij een nieuwe Linde willen planten.

Op basis van de informatie uit de vergunning van het waterschap, kom ik tot de inschatting dat ongeveer 6000 m2 aan ruimte voor biodiversiteit is verdwenen. Ik verzoek U om Uw wettelijke zorgplicht serieus te nemen en dit verlies te compenseren door circa 6000 m2 grond te verwerven en te bestemmen voor biodiversiteit.

Verder verzoek ik U een ongeveer 25 jarige Linde te planten in de nabijheid van de Kiltunnel.

Joost Kievit MSc, voorzitter Water Natuurlijk Hollandse Delta en HWzoemt

Boendersweg 16, 3295 LB ’s-Gravendeel

telefoon 078 6731522,

email: kievitjoost@gmail.com