Door De Stichtse Rijnlanden loopt de Leidse Rijn

Volgens ons fractielid Gerda Oskam is waterbewust leven en handelen van levensbelang voor een toekomstbestendig waterbeheer. Eén van de middelen om dit waterbewustzijn te stimuleren is het bewuster omgaan met de geschiedenis van het water. In deze blog schrijft Gerda hierover en vertelt ze over haar motie die in de laatste vergadering van 10 juli is overgenomen door hoogheemraad Willem van der Steeg die gaat over cultuurhistorie.

"De geschiedenis van de hele wereld, maar zeker van ons land is de geschiedenis van water. Ons land, onze Noordwest Europese delta is gevormd door het water. Overal waar je kijkt zie je het effect van het water op ons landschap. En van het historisch waterbeheer. HDSR kan nog zorgvuldiger omgaan met de historie van het waterbeheer en ook met de directe rechtsvoorgangers. Te beginnen met de naam van de watergang Leidse Rijn die abusievelijk steeds vaker wordt geschreven zoals de Utrechtse wijk Leidsche Rijn. De Leidse Rijn is een gegraven vaart voor de veerboot van Utrecht naar Leiden die in 1665 openging voor publiek. De Leidse Rijn loop vanaf het Leidse Veer (niet Leidsche Veer) in Utrecht, langs de Leidse Kade (niet Leidsche Kade), gaat na de kruising met de gegraven wetering van het voormalige Groot Waterschap Woerden, de Bijleveld over met de naam Oude Rijn. De veerboot voer naar het Utrechtse Veer (niet Utrechtsche Veer) in Leiden en vice versa. Het was de tweede grote veerbinding in de Noordelijke Nederlanden en kwam tot stand na een jarenlange politieke strijd tussen Utrecht, Amsterdam en Haarlem. De veerverbinding was een enorm succes. De passagierslijsten zijn bewaard gebleven. In 1667 waren er 11.997 passagiers en een jaar later, in 1668 was dat al meer dan verdrievoudigd: 35.724."

Zeven jaar na opening van de Leidse Rijn, in 1672 - het Rampjaar - was de Leidse Rijn de snelvaart (niet snelweg) voor het Franse leger in Utrecht naar Woerden en was het water en waren de dorpen eromheen het toneel van bijna 2 jaar strijd. Het hoofdkwartier van het leger van Willem III en de Staten-Generaal lag tussen Woerden en Bodegraven, Fort Wierickerschans.

"In de 18e eeuw werd het mode om op zonnige zondagen met de veerboot vanaf het Leidse Veer te varen naar de eerste dam in de Leidse Rijn, de Stadsdam - de dam van de stad Utrecht. Bij de Stadsdam was er een herberg, een uitspanning voor paarden en een smidse. Schilders zetten hun ezel uit en maakten een schilderij van het geheel. Er is geen dam in Utrecht die vaker geschilderd is dan de Stadsdam. De herberg heeft bestaan tot aan de jaren '50 van de vorige eeuw. De Stadsdam bestaat nog altijd, maar is nu een bruggetje over de Leidse Rijn bij Huize Voorn, tussen de Rijksstraatweg en de Zandweg in De Meern."

"Zo zijn er nog vele verhalen te vertellen over (de geschiedenis van) water. Van de geschiedenis van het waterbeheer valt ook veel te leren voor een toekomstbestendig waterbeheer. Zelf bezoek ik vaak deze website van de Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed waar overigens ook nog veel andere zeer interessante zaken te vinden zijn. Ook de Vereniging voor Waterschapsgeschiedenis laat vaak zien wat we kunnen leren van onze voorgangers die ook te maken hadden met klimaatverandering en andere crises. Eem paar weken geleden was ik bij een symposium met als titel 'Groenblauwe dooradering in historisch perspectief' van het Netwerk Historische Cultuurlandschap. Tijdens dat symposium werd onder meer verteld hoe niet alleen het historische greppellandschap kan helpen bij het tegengaan van bodemdaling en verdroging in het Friese veenweidegebied, maar ook hoe het zo aantrekkelijk(er) wordt voor weidevogels. Agrariërs wilden bovendien graag meewerken aan dit project omdat ze, net als vele anderen en ikzelf, enorm kunnen genieten van het landschap en de kievieten erboven."

Overigens beheert het Historisch Regionaal Historisch Centrum Rijnstreek en Lopikerwaard de archieven van de vele historische waterschappen in het gebied. "Ze bezitten onder meer prachtige waterstaatskundige historische plattegronden: schatkaarten voor historici, geografen, geologen, archeologen, genealogen, enz. "

"En als je tijdens een zomers fiets- of wandeltocht langs de Leidse en Oude Rijn muziek wilt luisteren - raad ik één van mijn lievelingsliedjes aan: Stef Bos - De Rivier"

Ik voel me thuis in alle landen
Ik sta niet stil
Ik heb een grenzeloos gevoel
Ik heb mijn eigen weg gevonden
Ik draag het water naar de zee
Dat is mijn doel
Ik ben geboren als een zwerver
Ik ben maar even hier
Ik ben een rivier

En ik stroom door de eeuwen heen
Langs kastelen
Ik stroom door de eeuwen heen
Langs een stad
En op het einde verlies ik mezelf in de zee
Ik stroom door de eeuwen heen

Ik ben een levende legende
Ik heb de pest zien komen en zien gaan
Ik zag een liefde die bleef bloeien
En ik heb schepen, ik heb schepen zien vergaan
Waar zijn de mensen langs de oever
Waarom neemt niemand nog de tijd
Ik heb de tijd

Want ik stroom door de eeuwen heen
Langs kastelen
Ik stroom door de eeuwen heen
Langs een stad
En op het einde verlies ik mezelf in de zee

Ik stroom door de eeuwen heen

Ik
Ik ben een rivier
Ik draag het wrakhout
Op mijn rug
Ik
Ik ben een rivier
En ik neem altijd afscheid
Want ik kom nooit meer, ik kom nooit meer terug

Ik stroom door de eeuwen heen

Langs kastelen
Ik stroom door de eeuwen heen
Langs een stad
En op het einde verlies ik mezelf in de zee
Ik stroom door de eeuwen heen
Ik stroom door de eeuwen heen
Ik stroom door de eeuwen heen