De andere kant van Gerda Oskam

Een spons, dat ben ik. Ik vind veel interessant en leuk en ben in de bevoorrechte positie om ook veel interessante en leuke dingen te onderzoeken, doen en ervaren. Ik ben met pensioen, maar heb het zo mogelijk drukker dan ooit! Naast lid van het Algemeen Bestuur van HDSR namens Water Natuurlijk, hou ik me bezig met tal van functies voor D66, zowel op lokaal, regionaal als landelijk niveau. Ik raak altijd erg geïnspireerd van mensen die zich naast werk, gezin, sport enzovoort - zich ook willen inzetten voor de samenleving. Democratie, op welk niveau dan ook, staat of valt met al deze mensen. Dat geldt niet alleen voor Water Natuurlijkers of D66'ers, maar ook voor mensen van andere partijen waar ik het wellicht helemaal niet mee eens ben. Ook dan wil ik als een spons erachter komen waarom mensen zo anders denken dan ik doe. Daarbij heb ik wel de titel van het boek van één van mijn inspiratoren in gedachte: "Hoed u voor mensen die iets zeker weten" van Jan Terlouw. 

Net als ik keken al mijn voorouders uit op de Dom. Utrecht, het gebied van HDSR en de liefde voor de natuur zitten dan ook in mijn genen. Al mijn voorouders waren boer in dit gebied. In mijn generatie heb ik nog 1 neef die een duurzame boer is op een landgoed. Als historica heb ik een volstrekt uit de hand gelopen onderzoek gedaan naar leven en werken van al deze voorouders. Zo heb ik tal van pachtcontracten, boedelscheidingen en testamenten gelezen waaruit een beeld oprijst van gelovige agrarische ondernemers die honderden jaren lang natuur, landbouw, het verdienen van een goede boterham en hun eigen onafhankelijkheid in balans wisten te houden door te innoveren, te vernieuwen en te veranderen. Dat kon ook omdat het gemengde boerenbedrijven waren met een paar koeien, varkens, kippen en eenden (ga eens kijken naar zo’n historische eendenkooi, dat bloeit en zoemt!) en verder peulvruchten, granen, groente, fruit- en notenbomen. Pas in de 2e helft van de 19e eeuw gingen boerenbedrijven zich specialiseren en kwamen er monoculturen en kunstmest op. 

Mijn ouders stopten als boeren al in 1955 nog in een tijd zonder ruilverkaveling mechanisatie en industrialisatie. Een paar jaar later volgden al mijn ooms en tantes. Door logeerpartijen en wandelingen met mijn vader door polders nog met hoog waterpeil en voor de ruilverkaveling, is de liefde voor de natuur mij met de paplepel ingegoten. Juist omdat ik het karakter van die prachtige boerenbuurten met zingende weidevogels in mijn omgeving wil behouden, probeer ik vanuit het waterschap te werken aan verduurzaming en vergroening van het platteland met herstel van de biodiversiteit.  

De oplossing van de biodiversiteitscrisis zou hand in hand moeten gaan met het tegengaan van de klimaatverandering. Niet alleen omdat wij als mensen in deze Europese Delta willen blijven leven en werken. Maar ook voor de zingeving van ons bestaan. Zoals ik ooit tussen de koeien leerde luisteren naar kievieten en grutto’s of de schoonheid leerde zien van bloeiende fruitbomen en kruidenrijk grasland. 

Ik wil altijd graag weten waarom dingen zijn zoals ze zijn. Ik hou van fietsen door o.a. het HDSR-gebied en al om me heen kijkend wil ik weten waarom landschap, dorpen en steden, waterlopen, boerderijen, wegen of cultuur gevormd zijn. Als historica probeer ik te begrijpen waarom dingen zijn zoals ze zijn, wat mensen in vroegere tijden hebben meegemaakt. Hoe probeerden ze de uitdagingen van hun tijd het hoofd te bieden? Ik schrijf er artikelen over in tal van historische tijdschriften, geef lezingen en organiseer fietsexcursies waar ik juist dit soort vragen aan de orde stel. 

Een van mijn voorouders was hoogheemraad in Jaarsveld tijdens de dijkdoorbraak van 1751. Van de toenmalige dijkgraaf is er een verslag van die doorbraak bewaard gebleven in het archief. Tijdens mijn lezingen en fietsexcursies lees ik delen voor uit dat verslag: over ijskoude, inktzwarte, stormachtige nachten met hard krakend kruiend ijs zonder mobiele telefoon, thermojassen en snowboots. Sinds die jaren is weliswaar meermaals de Lekdijk verstevigd, maar de polder erachter is rond een meter ingeklonken. En verderop naar het westen zelfs zo’n 3 meter. Klimaatverandering, piekbuien, extreem weer, smeltende gletsjers, meer en sneller stromend water in de Lek en stijgende Noordzee - hoe gaan wij anno 2025 om met de uitdagingen die o.a. mijn voorouders in 1751 meemaakten?