Operatie wolkbreuk, een waterbom in Nederland

Wat als de waterbom die in Limburg in 2021 viel, in Midden-Nederland valt? Wat hebben we geleerd van deze ramp in Limburg (en delen van Duitsland en België)? Hoe kan de (inter)nationale afstemming verbeterd worden? Welke nieuwe technieken kunnen helpen om sneller en effectiever het water naar boezempolders te begeleiden als bijvoorbeeld het Amsterdam-Rijnkanaal niet meer water kan herbergen zonder dat Amsterdam onder water loopt?

Al deze punten werden geoefend door meerdere (inter)nationale organisaties. Op 6 november vond er een dag plaats waar ook bezoekers welkom waren. Bezoekers zoals Rode Kruismedewerkers, defensiemedewerkers, onderzoekers van o.a. Deltares, burgemeesters en ook leden van het Algemeen Bestuur. Allemaal op een perfecte manier georganiseerd door ambtenaren van HDSR. 

Tekst gaat verder onder de afbeelding.

De dag werd afgetrapt door 1e loco-dijkgraaf Els Otterman met de inleiding van het scenario dat geoefend werd. We zagen daarna het oefenen van een Chinook-helikopter om 'vierkante' zandzakken te plaatsen in het water. Datzelfde werd geoefend met een drone, omdat in het scenario ook is meegenomen dat de helikopters tegelijkertijd wellicht voor een defensieve taak in Oost-Europa nodig zouden kunnen zijn. Daarnaast werden er meerdere nieuwe technieken om het water tegen te houden of naar elders te geleiden, uitgeprobeerd zoals lichte mobiele damwanden van kunststof. Deze techniek is uitgedacht door de brandweer in Duitsland om snel op meerdere plekken het water te kunnen vertragen. 

Tekst gaat verder onder de afbeelding.

Dat deze crisisoefening en dit scenario niet voor niets is, bleek natuurlijk in Limburg e.o. in 2021, maar ook uit een nieuwe studie van Deltares in opdracht van het ministerie van Infrastructuur & Waterstaat: 'Landelijk waterbeeld grootschalige extreme regen'. 

Deze studie bevat bovenregionale stresstesten die inzicht geven in de mogelijke gevolgen van grootschalige extreme regen (200 mm) die in 48 uur in een groot gebied valt. Met dit rapport is de eerste stap gezet in het opstellen van waterbeelden per regio. De tweede stap, het opstellen van gevolgenbeelden die onder meer inzicht geven in potentiële schade, slachtoffers, uitval van vitale infrastructuur en bereikbaarheid van ziekenhuizen, wordt nu uitgevoerd. 

In het rapport staan per deelgebied en soort wolkbreuk, meerdere bevindingen. Voor het HDSR-gebied zijn bijvoorbeeld twee bevindingen: 

1. Vanuit hogere (vrij-afwaterende) delen van Nederland kunnen grote beekafvoeren naar lager gelegen gebieden (de ‘polderboezemsystemen’) stromen. Hierdoor mogen de polders niet meer naar de boezems mogen pompen omdat de stabiliteit van de kades dan in gevaar komt.
2. In het Amsterdam-Rijnkanaal-Noordzeekanaal (ARK-NZK) gebied is er interactie tussen de deelgebieden omdat meerdere deelgebieden op afvoeren op het ARK-NZK systeem. Daarmee is de respons complex. Dit systeem heeft ook nog een beperkte afvoercapaciteit die vooral bepaald wordt door de afvoercapaciteit van het spui- en gemaalcomplex bij IJmuiden. Dit heeft tot gevolg dat in dit gebied de overlast extra groot is en veel langer duurt dan bij lokale buien met vergelijkbare hoeveelheden regen in een deelgebied.

Bart Maas, onderzoeker Deltares: “Het landelijk waterbeeld geeft voor het eerst een samenhangend overzicht van de wateroverlast die kan ontstaan bij grootschalige extreme regen in en tussen verschillende typen gebieden. Zo zien we in laag Nederland uitgestrekte gebieden met overwegend ondiepe, langdurige wateroverlast tot enkele weken, terwijl in hoog Nederland vooral lokaal rondom beken grotere waterdieptes voorkomen. Dit waterbeeld is een eerste bijdrage om beter voorbereid te kunnen zijn op dit soort gebeurtenissen.”