‘Blijf het eerlijke gesprek voeren’

Martine Leewis over gebiedsprocessen in het veenweidegebied

‘Blijf het eerlijke gesprek voeren’

Het veenweidegebied staat voor grote opgaven als het gaat om waterkwaliteit, natuur, bodemdaling, zoetwater en aanpassing van de landbouw. In een aantal polders in het Groene Hart-noord zijn gebiedsprocessen gaande waarbij verschillende stakeholders – agrariërs, waterschappen, gemeenten, provincie, natuurorganisaties - samen zoeken naar manieren om de problemen en uitdagingen aan te pakken. Martine Leewis, oud-hoogheemraad van Rijnland namens Water Natuurlijk, vertelde donderdagavond 8 februari tijdens een webinar over haar ervaringen als begeleider van gebiedsprocessen.

Simpele oplossingen zijn er niet. Soms is de onaangename conclusie dat landbouw zoals dat nu gebeurt in bepaalde gebieden op den duur onhoudbaar is. Een boodschap die niemand graag brengt. Maar, zegt Leewis, “Als Water Natuurlijk moeten we blijven oproepen om het eerlijke gesprek te voeren. Want het is wreed om dat niet te doen”.

Dertien deelnemers schoven digitaal aan bij het webinar ‘Gebiedsprocessen in het veenweidegebied’. Martine Leewis begeleidt gebiedsprocessen in de polders Aarlanderveen en De Ronde Hoep. Dit zijn twee van de dertien polders in het Groene Hart die meedoen aan het vierjarige project ‘Klimaatslim Boeren op Veen’. Melkveehouders gaan hier samen met de waterschappen om de tafel om te kijken hoe ze op een verantwoorde manier kunnen blijven boeren in hun polder. Waar bij ‘verantwoord’ in eerste instantie betekent dat gewerkt moet worden aan het remmen van de bodemdaling en beperking van CO2-uitstoot uit het veen. Daarnaast worden kansrijke maatregelen verkend die de waterkwaliteit en biodiversiteit moeten verbeteren.

Balanceren

Ze ging dieper in op het gebiedsproces in de Noord-Hollandse polder De Ronde Hoep. Daar heeft ze negentien keukentafelgesprekken gevoerd. Centraal stond daarbij de vraag: Wat is ervoor nodig om hier in 2030 nog je brood te kunnen verdienen met boeren, met koeien melken, eventueel met nevenactiviteiten? Het is steeds balanceren tussen de eisen van een verantwoorde bedrijfsvoering en verantwoord omgaan met water, bodem en natuur. “De tragiek is dat de boeren die het eerste omvallen, degenen zijn die boeren hoe wij het graag zien”, constateerde Leewis. Toch lukt het regelmatig wel het juiste evenwicht te vinden en Leewis noemt ‘Klimaatslim boeren op veen’ dan ook “een behoorlijk succesvol project”.

Wanneer voer je het eerlijk gesprek?

Om tot de juiste oplossingen te komen – en dat kan soms bedrijfsbeëindiging zijn - is de steun van overheden nodig. Maar het is een moeizaam traject om die in beweging te krijgen, is de ervaring van Leewis. “Ze blijven te lang hangen in pappen en nathouden”. En daar schiet niemand wat mee op, is haar ervaring, zeker de boeren niet. “Zij zeggen: ‘Ik hoor liever van jou hoe ernstig de situatie is en wat er moet gebeuren, dan dat ik niet weet waar ik aan toe ben.”

Als voorbeeld noemt ze de Middelburg en Tempelpolder – geen onderdeel van ‘Klimaatslim Boeren op Veen’ - die, zo stelt ze, op termijn niet meer te gebruiken is op de manier van nu. Dat als gevolg van bodemdaling waardoor de kwel en het openbarsten van de bodem toeneemt. “Dat weten we al lang. Maar wanneer voer je het eerlijke gesprek. Wanneer zeg je tegen boeren die investeringsbeslissingen willen nemen: ‘Ik zou het niet doen’?

Wat kan WN doen?

Aan het eind van het webinar bogen de deelnemers zich over de vraag: Wat kan Water Natuurlijk doen om noodzakelijke veranderingen in de polder mogelijk te maken?

Leewis raadde aan om het onderwerp vooral onder de aandacht te houden in de VV. Door slimme vragen te stellen en door mensen die er rechtstreeks mee te maken hebben uit te nodigen hun verhaal te komen vertellen. En door niet weg te duiken voor de lastige gesprekken die er onvermijdelijk gaan komen.