Over 'Blauw Goud' en Nederlandse Costas del Sol - de Utrechtse Waterdag

Namens Water Natuurlijk HDSR waren Maarten Verkerk, Wyke Smit en Gerda Oskam aanwezig. Uiteraard was ook onze eigen hoogheemraad Els Otterman er, die een deelsessie als presentator voor haar rekening nam.

Deltacommissaris Co Verdaas gaf de plenaire aftrap: “2100 lijkt ver weg, maar voor een klimaat vitale toekomst moeten we nu al flink aan de slag. Alle uitdagingen voor het waterbeheer die we in Nederland zien, spelen ook in de provincie Utrecht. Het wordt natter, droger, heter, de zeespiegel stijgt en de rivierafvoer verandert. Het vraagt om een andere mindset. We moeten echt weer gaan leren leven met het water, weerbaarder worden voor de momenten dat we er te weinig of te veel van hebben."

Volgens Verdaas dienen we als overheden en partners perspectieven te ontwikkelen met eindbeelden in 2100. Hij gaf zelf een voorzet:

1. De stuwwallen herbergen een drinkwaterreserve van nationale betekenissen
2. Beken, rivieren en meren krijgen meer ruimte
3. Een veel groter en weidser natuurgebied
4. Landbouw draagt bij aan de grondstoffeneconomie
5. Steden breiden zich uit
6. Nederland heeft eigen Costas del Sol
7. Lokale, regionale, nationale en Europese bereikbaarheid op maat

De zoetwaterbeschikbaarheid (ons 'Blauwe Goud') en de klimaatverandering nopen ons wellicht om aan onze kust en het IJsselmeer meerdere Costas de Sol in te richten. Verdaas: "Zuid-Europa is in 2100 te warm en te droog. Mensen willen er niet meer naar op vakantie. In plaats daarvan zie ik in 2100 de wens voor meerdere 'Costas del Sol' in Nederland. Te prikkelend? Ik daag u uit tot uw eigen droombeelden voor 2100."

Lees ook het verslag van de waterdag op de website van de provincie Utrecht.

Naast het plenaire deel waren er diverse zeer interessante deelsessies, zoals over de watergeschiktheidskaart voor woningbouwlocaties. Onze eigen hoogheemraad Els Otterman, portefeuillehouder ruimtelijke ordening, was de gespreksleider hierbij. De kaart is ontwikkeld door de waterschappen Amstel, Gooi en Vecht, Rivierenland, Vallei en Veluwe en Hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden, drinkwaterbedrijven Oasen, Vitens en Waternet en Rijkswaterstaat Midden-Nederland. Waar kan wel en waar kan niet worden gebouwd vanwege de water-en-bodemstructuur? Hoe voorkomen we dat de kosten voor zowel de huiseigenaar als de ingezetenen van het waterschap de pan uitrijzen in de toekomst? Wat zou een ontwikkelaar of gemeente op zijn minst moeten doen als er dan toch gebouwd zou moeten worden?

Erg interessant was ook de deelsessie over het samenwerkingsverband Delta regio Centraal Holland. Er werden dilemma’s geschetst op het gebied van meerdere wateropgaves en ruimtelijke opgaves. Hoe om te gaan met de zoetwaterbeschikbaarheid en het dilemma van toenemende watervraag en afnemende beschikbaarheid, onder meer door klimaatverandering. Welke rol speelt het Amsterdam-Rijnkanaal hierin? Wat moeten we doen als waterschappen? Aanpassen, maatregelen nemen, accepteren? Duidelijk werd dat Water Natuurlijk hierbij stevig wil inzetten op het nemen van maatregelen voor een mooie toekomst voor mens en natuur. Niet bij elke partij werd die noodzaak zo gevoeld. Een vertegenwoordiger van de BBB van een ander overheidsorgaan meende bijvoorbeeld dat de klimaatverandering echt zo'n vaart niet zou lopen.

Ook een zeer interessante deelsessie ging over het project ‘De Ultieme Waterfabriek’, waarin wordt onderzocht hoe gezuiverd rioolwater kan dienen als bron voor drinkwater en ander hergebruik, zoals in de tuinbouw, industrie en datacentra. In bijvoorbeeld Singapore wordt dit al gedaan. Wat zijn de voorwaarden voor de de acceptatie van gerecycled water als drinkwater? Hoe richt je de governance in? Is dit een oplossingsrichting om het tekort aan zoetwaterbeschikbaarheid tegen te gaan?

Tot slot kregen we veel meer inzicht in de complexe problematiek van indirecte lozingen. Waterschappen krijgen op de rioolwaterschappen te maken met afvalwaterlozingen van bedrijven op het riool, zgn. indirecte lozingen. Met die lozingen komen vaak stoffen mee die niet te zuiveren zijn in de huidige rioolwaterzuiveringen en dus uiteindelijk terecht komen in het oppervlakte water. De stoffen kunnen schadelijk zijn voor de chemische en ecologische waterkwaliteit en zorgen dat in Nederland het behalen van de doelen van de Kader Richtlijn Water (KRW) in 2027 vrijwel onmogelijk is, zoals ook onlangs bleek uit het rapport van de Europese Unie over de waterkwaliteit. Het installeren van een 4e trap van zuivering is erg kostbaar en moet worden betaald via de zuiveringsheffing door de belastingbetaler. Beter en goedkoper is om aan de voorkant minder schadelijke stoffen te gebruiken. Maar hoe krijgen we hiervoor met alle partijen een effectieve samenwerking?

Al met al was het een vruchtbare en inspirerende eerste Utrechtse Waterdag, die door de cartoonist van dienst samengevat werd in de hieronder afgebeelde cartoon.