Deltaprogramma 2024: maak NU scherpe keuzes voor later

Het Nationaal Deltaprogramma is een samenwerkingsverband van Rijk, provincies, gemeenten en waterschappen. Ook kennisinstellingen en maatschappelijke organisaties doen actief mee. Het Nationaal Deltaprogramma beschermt Nederland tegen overstromingen, zorgt voor voldoende zoetwater en draagt bij aan een klimaatbestendige en water-robuuste inrichting. Daar moeten vaart mee worden gemaakt, want de klimaatverandering zet door en de gevolgen zijn al merkbaar. Tegelijkertijd wordt steeds duidelijker dat niet alles kan als we willen dat Nederland veilig en leefbaar blijft: we moeten ook grenzen stellen aan ruimtebeslag en watergebruik.

In het Deltaprogramma 2024 'nu voor later' worden daarom 5 adviezen gegeven:

1. Doe de generatietoets: maak helder welke consequenties onze ruimtelijke beslissingen hebben voor toekomstige generaties. Ontwikkel een generatietoets samen met jongeren. Het Deltaprogramma past een generatietoets toe op de her-ijking van deltabeslissingen en voorkeursstrategieën in 2026.
2. Betrek burgers: vergroot de maatschappelijke betrokkenheid en weerbaarheid: ga in gesprek met burgers over klimaatadaptatie en bied een wenkend (handelings)perspectief. Zoek daarvoor nieuwe vormen van participatie, zoals een burgerberaad.
3. Maak nú scherpe keuzes: houd de wegen naar een klimaatbestendige toekomst open met heldere keuzes en voorwaarden. Bijvoorbeeld: reserveer ruimte voor wateropvang bij stads uitbreiding, faciliteer geen landgebruik dat niet houdbaar is, wees kritisch met nieuwe watervragers, enzovoort.
4. Bouw bruggen tussen beleidsthema's: verbind de wateropgaven met andere maatschappelijke opgaven. Gebiedsagenda’s, de startpakketten met ruimtelijke opgaven en de Provinciale Programma’s Landelijk Gebied geven de richting aan. Benut desgewenst de overlegstructuur van het Deltaprogramma.
5. Stel uitvoerbaarheid centraal: de uitvoering gebeurt in de regio. Ondersteun dat met concrete kaders, instrumentarium en samenwerking. Maak Water en Bodem Sturend, de Maatlat klimaatadaptief bouwen, Integraal Riviermanagement en andere rijkskaders snel concreet. Zorg voor commitment én juridische borging.

"We staan voor grote veranderingen in het landgebruik. Door nu toekomstbestendige oplossingen te kiezen, binnen de grenzen van water en bodem, voorkomen we problemen voor volgende generaties: maatschappelijke ontwrichting door wateroverlast, droogte en bodemdaling. Voor meer grip op grilliger weer. Daarvoor is de financiële sector nodig: banken, beleggers en verzekeraars kunnen prikkels geven voor klimaatbestendig investeren. Bijvoorbeeld via premies, voorwaarden bij financiële producten en polissen. ‘Elke schop in de grond klimaatbestendig’ krijgt zo een flinke impuls. De sector heeft daar zelf ook baat bij: het risico op waardedaling door klimaatschade verkleint."

"Een internationale, Europese, aanpak is ook nodig. Rivieren kennen geen grenzen. Hoe andere landen omgaan met klimaatverandering, kan de hoog- en laagwateropgaven in Nederland vergroten of verkleinen. Dat geldt ook voor grensoverschrijdende grondwatervoorraden. Daarom is een gezamenlijke aanpak noodzakelijk. Daarnaast kunnen landen van elkaar leren."

Tot slot is het essentieel om het waterbewustzijn van burgers te vergroten: "hoe maken we Nederland bestand tegen extreem weer? We moeten burgers meer betrekken bij die keuze. Vooral ook jongeren, want het gaat om hun toekomst. Daarnaast is het belangrijk dat mensen weten hoe ze zelf kunnen handelen bij hitte, droogte en wateroverlast."