OPINIE: Waterkwaliteit trekt (nu) nog aan het kortste eind. De kiezer is aan zet.

‘Lekker’ zwemmen in het geneesmiddel diclofenac. Een ‘bommetje’ in het antimuggenmiddel DEET. ‘Waterpret’ met bestrijdingsmiddelen imidacloprid, diazinon en fipronil. In Friesland hoef je daar niet ver voor te zoeken. Op 3 maart 2023 publiceerde Wetterskip Fryslân verontrustende onderzoeksresultaten. In het gezuiverde water van haar rioolwaterzuiveringsinstallaties zijn veel chemische stoffen aangetroffen. Metingen en analyses toonden 170 verschillende chemische stoffen aan…… 60 hiervan zelfs in meer dan de helft van alle monsters. Een ‘chronisch toxische druk’ op het leven in en rond het water, aldus het waterschap. Vervuild water wat haar weg vindt naar de Friese meren, sloten en vaarten. Verre van zuiver dus.

Die frisse duik voelt opeens niet zo fris.

Schoon water is een kerntaak van het waterschap. Schoon gezond water is van levensbelang. Voor natuur en landbouw en voor mensen, dieren en planten in en rond het water. Deze kerntaak stond al onder druk. Met dit onderzoek komt er nog meer druk op te staan.

Nederland staat er namelijk niet best op als het om waterkwaliteit gaat. Nederland bungelt onderaan de Europese lijstjes blijkt uit recent (2022) onderzoek van Natuurmonumenten, Wereld Natuur Fonds en het Planbureau voor de Leefomgeving. We hebben het beroerdste water van Europa. Dat is slecht nieuws voor ons aller welzijn. Ook doemt het ‘stikstofscenario’ op, omdat Nederland wéderom niet voldoet aan overeengekomen Europese afspraken. In 2027 moet het Nederlands oppervlaktewater namelijk voldoen aan de zogenaamde Europese Kaderrichtlijn Water (KRW). Zo niet, dan is er risico van boetes uit Brussel en juridische sancties. Een doodlopend pad om te vermijden, zo hebben we inmiddels op pijnlijke wijze ondervonden.

Een nieuwe ‘stikstofcrisis’ is te voorkomen. Tenminste, als er werk van wordt gemaakt. Dat vraagt om een stevige ambitie en een doortastende aanpak. Laat het daar nou flink aan schorten in Friesland. Het huidige agrarisch-conservatieve waterschapbestuur gooit op voorhand al de handdoek in de ring. In oktober 2022 presenteerde het bestuur het zogenaamde ‘Kader Richtlijn Water Uitvoeringsplan 2022-2027’. Uit haar begeleidend memo sprak weinig geloof en energie. “Het wordt zeer lastig om de doelen te realiseren”, aldus het bestuur.

Deze passieve, urgentie-ontkennende houding kwam ook al naar voren bij de behandeling van het Maatregelenpakket Kaderrichtlijn Water 2022-2027 in november 2020. Daar presenteerde het bestuur een afgeslankt pakket aan waterkwaliteitsmaatregelen. Een zogenaamd ‘prioritair pakket’, zoals het fraai werd omschreven, met de uitleg dat dit een ‘kosteneffectief pakket’ betrof. Kosteneffectief ten opzichte van wat? Niet ten opzichte van eventuele boetes uit Brussel. Niet kosteneffectief ten opzichte van schade aan de leefomgeving bij het niet behalen van de benodigde waterkwaliteit. Deze strategie van uitstellen en geitepaadjes brengt ons nergens. De KRW-doelen moeten onverkort gehaald. Dat is een grote uitdaging en vraagt om een maximaal maatregelenpakket in plaats van een prioritair maatregelenpakket. Het vraagt om een waterschapsbestuur dat onder ogen ziet dat waterkwaliteit een resultaatverplichting is en niet een inspanningsverplichting. Het vraagt om een bestuur dat inziet dat waterkwaliteit geen luxe is maar een levensnoodzaak.

Het is hoog tijd dat de waterkwaliteit in Nederland wordt verbeterd. Waterkwaliteit hoort niet langer aan het kortste eind te trekken. Ons water is te kostbaar om te vervuilen. Onze sloten, meren en vaarten mogen geen afvoerputje zijn voor chemicaliën, microplastics en andere vervuiling. Dit moet en kan anders. Drie zaken zijn daarvoor nodig. Ten eerste de ambitie en wil om dit links- of rechtsom op te lossen. Ten tweede een aanpak die vol in zet op preventie. Ten derde een veel innovatievere aanpak van onze waterzuivering.

Werk aan de winkel. We krijgen er veel voor terug. Daarom - voor nu, voor later, laten we kiezen voor schoon en gezond water.

Monique Plantinga, lijsttrekker Water Natuurlijk Fryslân en Algemeen Bestuurder Wetterskip Fryslân namens Water Natuurlijk Fryslân & Jelle Arjaans, Algemeen Bestuurder Wetterskip Fryslân namens Geborgd Natuur