Durf verzilting als kans te zien
Door de klimaatverandering zullen we steeds vaker te maken krijgen met extreme weersomstandigheden. Dat veranderende klimaat heeft nog een gevolg: een toenemende verzilting van de grond. Minder merkbaar dan hitte en stortbuien, maar minstens zo ingrijpend.
Al decennialang treft Wetterskip Fryslân zware, geldverslindende maatregelen om deze verzilting tegen te gaan. Maar is deze aanpak nog wel zo slim?
Verzilting is een natuurlijk proces. Overstromingen van de laatste tienduizend jaar hebben hun sporen achtergelaten in de vorm van een grondlaag met zout en brak water. Daar bovenop bevindt zich een laag zoet water die de zoutere onderlagen op hun plaats te houden. Wordt de zoetwaterlaag dunner, dan welt het zilte water omhoog (‘zoute kwel’).
In onze provincie zijn het vooral de akkerbouwers in het noorden die last hebben van verzilting. Voor hen neemt Wetterskip Fryslân een heel pakket aan maatregelen, waarvan de belangrijkste de inlaat van zoet water vanuit het IJsselmeer is. Deze miljoenen liters worden richting het noorden gestuwd om tegendruk te bieden aan het opwellende zoute water. Onnodig te zeggen dat hier enorme kosten mee gemoeid zijn. Kosten die uiteindelijk door alle inwoners van Fryslân worden gedragen – het leeuwendeel door de burgers en niet door de betreffende boeren. Merkwaardig, aangezien er in wezen sprake is van een ondernemersrisico.
Alle maatregelen ten spijt is verzilting niet te stuiten, blijkt uit wetenschappelijk onderzoek. De huidige problemen ontstaan door een combinatie van waterbeheer, bodemdaling, gebruik van kunstmest en de effecten van klimaatverandering. De zoetwaterlaag wordt dunner door intensieve bemaling enerzijds en verminderde aanvoer van rivierwater door de warmere en drogere zomers anderzijds. Door bodemdaling komen de zoutwaterlagen dichter aan de oppervlakte te liggen. Het gebruik van kunstmest laat zouten achter in de grond. En tot slot zorgt de stijgende zeespiegel voor een grotere instroom van zout water. Al met al zal de werkwijze van Wetterskip Fryslân op termijn onhoudbaar blijken.
Voor Water Natuurlijk Fryslân is er maar één conclusie mogelijk: het roer moet om! Het moet anders, maar het kán ook anders. Zo toont It Fryske Gea in haar rapport ‘Zilte Vitaliteit’ (2016) mogelijkheden voor kustverdediging, visserij, leefbaarheid, waterbeheer, natuur, kunst, cultuur én landbouw. Innovatieve agrariërs en wetenschappers hebben bewezen dat in verzilte gebieden duurzame en rendabele landbouw mogelijk is, niet alleen met typisch zilte gewassen als lamsoor en zeekraal, maar ook met zouttolerante versies van bijvoorbeeld aardappelen, kool en tomaten.
Verzilting is geen bedreiging, maar een kans. It Fryske Gea, innovatieve ondernemers en wetenschappers durfden anders te denken. Water Natuur Fryslân daagt de medebestuurders van het Wetterskip uit om ook dat lef te tonen.
Fractie Water Natuurlijk Fryslân – Tieneke Clevering (fractievoorzitter Water Natuurlijk) en Wies Kooistra (journalistiek medewerker Water Natuurlijk).