Naar een toekomstbestendig waterbeheersysteem

Het veranderende klimaat leidt tot extremer weer met vaker extreme regen, droogte of hitte. Ook zeespiegelstijging en bodemdaling nemen toe. In combinatie met toenemend watergebruik en allerlei ruimtelijke ontwikkelingen loopt ons watersysteem steeds meer tegen haar grenzen aan. Reden voor het waterschap om zich te bezinnen op een meer toekomstbestendig watersysteem en daarbij passend waterbeheer.[HvD1]

Adaptatiestrategie Toekomstbestendig Watersysteem

In maart 2021 is de eerste verkenningsfase afgerond met het door het AB vaststellen van de Visie Toekomstbestendig Watersysteem en de daarin opgenomen Adaptatiestrategie.

De visie kijkt o.b.v. een trendanalyse 50 jaar vooruit en blikt vanuit 2070 terug om te concluderen dat we vanaf nu structureel anders om moeten gaan met ons watersysteem en de ruimtelijke inrichting. De adaptatiestrategie die daarvoor nodig is, richt zich op het vinden van een slimme mix oplossingen op zowel korte, middellange als lange termijn, volgens drie pijlers: Beheerstrategie (aanpassen watersysteem), Draagvlakstrategie (schade beperken en gevolgen accepteren) en Ruimtelijke transitiestrategie (bijsturen ruimtelijke ontwikkelingen, zoals functiewijziging).

1. Beheerstrategie: gericht op het aanpassen (robuuster maken) van het watersysteem.

1. Aanpassingsstrategie: gericht op het gezamenlijk anders omgaan met te veel water, te weinig water, hogere temperaturen en water van mindere kwaliteit. Door aanpassingen in het bestaande gebruik wordt zoveel mogelijk schade beperkt en de gevolgen geaccepteerd.

1. Ruimtelijke transitiestrategie: gericht op het sturen van grootschalige ruimtelijke ontwikkelingen zoals het verplaatsen van functies, zodat deze anticiperen op en aansluiten bij de veranderende omstandigheden.[HvD2]

Strategiebepaling per deelgebied[HvD1]

Het afgelopen jaar is deze nog globale adaptatiestrategie verder uitgewerkt naar een strategie per deelgebied. Daarbij is het (boven)regionale watersysteem (alleen het watersysteem zelf) als apart deelgebied opgenomen. Met als hoofdvraag: wanneer waar en waarom moet het waterschap welke strategie inzetten om het streefbeeld van 2070 te bereiken?

De vele trends en mogelijke ontwikkelingen zijn gebundeld in een drietal realistische scenario’s, gebaseerd op de Deltascenario’s (combinatie van sociaal-economische en klimatologische ontwikkelingen). Via een modelstudie zijn de bandbreedtes in beeld gebracht waarbinnen de effecten zich in het gebied van HDSR naar verwachting zullen manifesteren. Op basis daarvan zijn per deelgebied een aantal handelingsperspectieven bepaald voor de korte (tot 2030), middellange (2030-2050) en lange termijn (na 2050, met 2070 als 2e zichtjaar).

Op basis van de inzichten uit het rapport Toekomstbestendig Watersysteem en in lijn met de in 2021 vastgestelde adaptatiestrategie, heeft het Algemeen Bestuur van HDSR op 5 oktober de hoofdstrategie voor de middellange termijn per deelgebied vastgesteld, op weg naar een Toekomstbestendig Watersysteem. Daarbij betekent de aangegeven hoofdstrategie nadrukkelijk géén uitsluiting van de andere.

Hoofdstrategie middellange termijn (2030-2050) per deelgebied:

1. Bovenregionaal en regionaal watersysteem: voor het toekomstbestendig maken van het (boven-)regionale watersysteem wordt de nadruk gelegd op de beheerstrategie, hetgeen het verder vergroten van capaciteit/vermogen van het watersysteem betekent;

1. Veenweide: mits passend binnen de provinciale aanpak (verantwoording provincie) en passend binnen het operationele waterbeheer, daarbij de consequenties en risico’s afwegend voor wateroverlast en watertekorten: actief meewerken en -doen, daar waar transitie aan de orde is: actief meewerken, daar waar initiatief aan de orde is voor aanpassingen aan de bedrijfsvoering (landbouw);[HvD3]

1. Stedelijk gebied: voor bestaand stedelijk gebied in te zetten op de aanpassingsstrategie, waarbij samen met gemeenten, bewoners, bedrijven en lokale leveranciers (bijv. hoveniers) invulling wordt gegeven aan een ’klimaatbestendige leefomgeving’. Voor nieuwbouw/herstructurering in te zetten op de transitiestrategie, nu hierbij sprake is van een totaal nieuwe situatie, waarbij de inrichting van het gebied nog open ligt;

1. Heuvelrug: herstel van het watersysteem wordt als uitgangspunt genomen, hetgeen gepaard gaat met een combinatie van de 3 strategieën: beheer-, aanpassings- en transitiestrategie en een verschuiving richting transitiestrategie betekent;

1. Rivierengebied: een beperkte opgave binnen het Rivierengebied, dankzij eerdere investeringen en een passende functie, hetgeen het handhaven van de huidige aanpak (voornamelijk beheerstrategie) betekent en oog blijven houden voor ontwikkelingen.

Water Natuurlijk, bij monde van Harmke van Dam heeft van harte ingestemd met dit besluit. Veel van onze opmerkingen en suggesties zijn overgenomen, waardoor het besluit een stuk duidelijker is geworden. Ook zonder al overal antwoorden op te hebben, kunnen we met deze hoofdstrategie goed uit de voeten en houden we voldoende ruimte voor lokale maatwerkoplossingen. Mèt de flexibiliteit om in te spelen op nieuwe ontwikkelingen, inzichten, kansen en uitdagingen. Dat is eveneens nodig vanwege alle actuele nationale en provinciale opgaven.

Wat ons betreft gaan we nu vol aan de slag met de volgende fase van gebiedsgerichte uitwerkingen. Stroomopwaarts, met het waterschap in de pro-actieve rol die nodig is. Samen met onze partners, belanghebbenden, bewoners en gebruikers. En mèt de verzekering van het college dat het beleid voor waterkwaliteit en duurzaamheid en het realiseren van de natuurdoelen harde randvoorwaarden blijven.

Water Natuurlijk roept iedereen op daar van harte aan mee te werken.

Opmerking: inmiddels is op aandringen van Water Natuurlijk de verwarrende term Draagvlakstrategie veranderd in ‘Aanpassingsstrategie’. Want ook bij de andere strategieën is draagvlak uiteraard belangrijk. In de documenten van het waterschap is dit nog niet overal doorgevoerd. Overal waar draagvlakstrategie staat/stond, moet aanpassingsstrategie worden gelezen