Geslaagde bijeenkomst 'Biodiversiteit versterken'
Op 25 januari 2021 organiseerden Agaath Dekker-Groen en Harmke van Dam van de fractie Water Natuurlijk Hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden, de digitale thema-avond ‘Biodiversiteit versterken’. Voor Water Natuurlijk is biodiversiteit een belangrijk thema. Dit is niet alleen vanuit de waterschapstaak om te zorgen voor schoon water, maar óók vanuit een brede maatschappelijke verantwoordelijkheid. We moeten doen wat we kunnen om de negatieve trend te keren en waterschappen moeten daarin het goede voorbeeld geven.
Dat velen dit onderwerp belangrijk vinden, bleek wel. Aan deze avond namen vijftig personen deel. Tien personen waren helaas verhinderd. Meer dan dertig personen blijven met elkaar in contact via de mail of de app-groep Biodiversiteit WN-HDSR.
Fractievoorzitter Martin Jansen, avondvoorzitter, heette iedereen welkom en vertelde dat het waterschap zich – mede onder invloed van Water Natuurlijk – steeds nadrukkelijker inzet voor het versterken van biodiversiteit en ecologisch beheer. Steeds vaker wordt ook samenwerking gezocht met gebiedspartijen zoals agrariërs en grotere natuurterreinorganisaties. Jansen: “Water Natuurlijk is ervan overtuigd dat er veel te winnen valt als het waterschap ook samenwerking zoekt met lokale natuur- en milieuorganisaties, natuurliefhebbers en bewoners met groene vingers. Van hun praktijkkennis, ervaring en enthousiasme kan meer gebruik gemaakt worden. Zeker ook in de stad.”
Water Natuurlijk organiseerde daarom de thema-avond met als doelen: informeren en inventariseren wat rond biodiversiteit de komende jaren in HDSR-gebied verbeterd kan worden, hoe we dat kunnen doen en wie kan helpen.
Zo kunnen we de onderlinge banden aanhalen en elkaar inspireren: elkaars ogen en oren zijn en door de samenwerking een stap maken naar een aantrekkelijke en diverse leefomgeving voor mens, dier en plant.
Daarna hield Floris Brekelmans, stadsecoloog gemeente Utrecht de presentatie “Kromme Rijn levensader voor de stad”. Aan de hand van foto’s vertelde hij wat aan biodiversiteit te zien is in het Kromme Rijn gebied, wat nog verbeterd kan worden en wat de gemeenten en anderen daarvoor doen. Onze eigen hoogheemraad Els Otterman en Jannet Kamminga bespraken wat HDSR doet in hun presentatie ”Biodiversiteit in het water, op de oevers, dijken en terreinen”. Zie deze link voor de presentaties.
De otter, een icoonsoort van het waterschap, kreeg in beide presentaties aandacht. De otter is een mooie soort om samen voor te gaan in de Kromme Rijn. Immers, het vraagt iets van de waterbeheerder én ook op het land. Om de otter te beschermen worden faunapassages gerealiseerd in en rond de stad. Ook is er de continue inspanning om de waterkwaliteit te verbeteren en om natuurvriendelijke oevers in te richten en te ontwikkelen. Met gebiedspartners zet HDSR zich in voor schoon en gezond water, dat rijk is aan vis. Het gaat om zowel levendige boerensloten als waterrijke ecosystemen in de stad. Zo ontstaat een netwerk van groene verbindingen langs lijnvormige elementen (watergangen en dijken). Door onze natuurvriendelijke oevers en bloemrijke dijken kan de otter zich fijn door het gebied bewegen. Ook wordt gezorgd voor een goed leefgebied voor vissen. Binnenkort wordt een visdeurbel aangelegd bij de Weerdsluis. Burgers kunnen met een camera meekijken of er vissen voor de Weerdsluis wachten om erdoor te gaan. Ze kunnen dan online op de visdeurbel drukken, waarna de sluiswachter de sluis visvriendelijk zal spuien en de vissen de Weerdsluis kunnen passeren.
HDSR werkt actief samen met agrariërs, gemeenten en natuurorganisaties. Ze proberen elkaar te versterken waar dit kan op het gebied van biodiversiteit. De bedoeling is om deze samenwerking te verbreden. Els benadrukte dat het waterschap altijd openstaat voor suggesties! “Dus deel gerust je goede ideeën en graag ook mooie foto’s met ons, zodat we van elkaar kunnen leren!” Via de Subsidieregeling Blauwe Bewonersinitiatieven worden lokale initiatieven die bijdragen aan waterbewustzijn en duurzaam waterbeheer ook financieel gesteund.
Na de twee presentaties werden de deelnemers ad random verdeeld over drie deelsessies. In elke deelsessie stonden vier vragen centraal. Enkele hoofdpunten uit de gesprekken zijn hierna per vraag weergegeven.
Vraag 1. Wat is jouw motivatie om met natuur, groen en biodiversiteit bezig te zijn?
Argumenten zijn onder andere: We zijn afhankelijk van natuur en daarom is het zo belangrijk. Bloemrijke akkerranden verder uitrollen; zo kun je ook met minder bestrijdingsmiddelen toe. Jongeren willen inspireren. Er is te veel raaigras en er zijn steeds minder grutto’s. Helpen de planeet te redden. Mensen te motiveren hun tuinen te vergroenen. Mensen met elkaar in verbinding te brengen en het groene en blauwe netwerk versterken. De uitdaging om het veenweidegebied in stand te houden. Geïnspireerd door Vergroening Singel 030. De natuur is een belangrijke bron van inspiratie en zingeving.
Vraag 2. Wat heeft volgens jou aandacht of inspanning nodig?
Enkele genoemde aandachtspunten: De technische uitvoering van reguliere taken. Kaden zijn nu een harde scheiding zonder geleidelijke overgang land-water. Pleidooi voor rommelhoekjes. We moeten ons vooral richten op voorkomen van exoten en een natuurlijke habitat aanleggen. Mensen meenemen, communicatie! Dat gaat de laatste tijd al beter, maar ga daar mee door. Belangrijk is kwel herstellen en grondwatergangen dempen in natuurgebieden want deze zijn onnodig. De verbindingen tussen groene en blauwe gebieden kunnen verbeterd worden. Daartussen is vaak weinig te beleven.
Van beheer gericht op afvoer naar ecologie, hetgeen al meer aandacht krijgt, bijvoorbeeld doordat de veldecoloog met een rayonmedewerker meegaat en er met aannemers 1 op 1 wordt geëvalueerd en successen worden gevierd. Minder maaien van bermen is goedkoper en beter voor de biodiversiteit. De kennis is er bij de gemeente niet altijd, de intentie doorgaans wel. Ook een punt is de Keur. Gemeenten kunnen niet altijd omgaan met de Keur, te ingewikkeld.
In Utrecht-Oost is de waterkwaliteit een opgave. Vooral in de zomer stinkt het en zit het vol met blauwalgen. Floris reageert dat ze rond het Wilhelminapark volop bezig zijn om te kijken hoe de waterkwaliteit verbeterd kan worden. De basiskwaliteit wordt bepaald door de Kromme Rijn en de bomen boven het stilstaande ondiepe voedselrijke water maken het extra lastig. Valt er wellicht wat te leren van Nieuwegein, waar bijna geen blauwalg is aangetroffen? Verder zijn er nog zorgen om de kwelwaterzones langs de Heuvelrug, waar het aanvoerwater gevoed wordt door de Kromme Rijn en waar eveneens de bomen en het onderhoud een spanningspunt zijn. Floris deelt de zorgen, maar het schone kwelwater ziet hij ook als kans.
Vraag 3. Wat zou je zelf willen doen?
Veel deelnemers zijn al actief, maar nieuwe ideeën zijn er ook. Bezig met vergroening, zoals Operatie Steenbreek in eigen tuin en in de gemeente. Water wordt opgeslagen in regentonnen. Groene daken. We moeten af van hardhout, staal en worteldoek om te komen tot een meer natuurlijke overgang tussen land en water. Bewustwording, zoals afval meenemen. Je inspireert anderen als je zelf bezig bent, juist nu er veel gewandeld wordt. Een amfibieënparadijs in eigen tuin. Aandacht voor spontane natuur in de Utrechtse binnenstad. Het versterken van het groen-blauwe netwerk in Utrecht-Oost. Bezig zijn met erfgoedbeheer en groen erfgoed. Op een stukje terrein van HDSR bij de Haanwijkersluis wordt het zaad van inheemse kruiden geoogst, zoals margrieten. Een soort leerwerkplaats ontwikkelen; in overleg en samen met de buurt kennis delen en meer aandacht geven aan onderhoud. Er wordt ingezet op de biodiversiteit en de kwelwaterzones in Zeist en in de gemeente Houten is de klankbordgroep Biodiversiteit actief.
Vraag 4. Heb je wensen of suggesties?
Deelnemers inspireerden elkaar. Dit leidde bijvoorbeeld tot de suggestie: meer aandacht voor groene kansen in opleidingen voor stedelijke ontwikkeling. Studenten kun je laten meewerken als er geschikte projecten zijn. Betrek de aanwezige deskundigen bij de planvorming van waterschappen. Op het onderhoud van boerensloten kan worden bezuinigd door minder te gaan doen. Sloten die niet noodzakelijk zijn uit de Keur halen. Een “leesbare” versie van de Keur, zodat duidelijk is dat als je niet alles weghaalt, je geen boete krijgt. Het belang van voorlichting of communicatie door HDSR. Iedereen zou veganistisch moeten worden. Pleidooi dat de stadsrand aan de oostkant van Utrecht meer aandacht krijgt: “Het gebied achter de geluidswal heeft een impuls nodig; in samenwerking met bewoners, waterschap en gemeente. De Ridderschapsvaart bij de Waterlinieweg is bijvoorbeeld een smalle watergang met nu alleen een technische oever, maar met aan weerszijden mooie groengebieden: De Zilveren Schaats en Bloeyendael”. Het zou geweldig zijn als deze gebieden met elkaar verbonden worden en er een aaneengesloten groen-blauw netwerk ontstaat dat elkaar versterkt. Tenslotte nog de wens dat het plan voor de Haanwijkersluis steun krijgt. Dat zou bovendien prachtig passen in de viering van 900 jaar waterbeheer.
Afsluitend is de conclusie in zowel de deelsessies als plenair dat het zinvol is als bewoners, groene organisaties, gemeenten en waterschap elkaar vaker opzoeken en weten te vinden. Ieder is op een eigen manier betrokken bij biodiversiteit en wil daaraan bijdragen; soms heel concreet en soms wat meer beleidsmatig. Er zijn wat zorgen over de bestendigheid van biodiversiteit en de balans tussen groen in en buiten de stad. Meer visie vanuit het waterschap en de gemeenten is ook genoemd. Water Natuurlijk neemt de wensen en adviezen mee richting het waterschap.
Vanuit Water Natuurlijk, HDSR en verschillende deelnemers kwam het voorstel om met de aanwezigen in contact te blijven. “Er is zoveel enthousiasme en zoveel kennis.” Besloten is om e-mailadressen te delen voor wie dat wil en een groepsapp Biodiversiteit WN-HDSR te maken.
Martin deed nog de oproep: “Geef aan waar je behoefte aan hebt en meld inspirerende voorbeelden en knelpunten via de chat of mail fractie.waternatuurlijkhdsr@gmail.com”. Hij meldde dat Water Natuurlijk deelnemers en belangstellenden op de hoogte houdt via de nieuwsbrief.
Daarna bedankte Martin de deelnemers, sprekers, gespreksleiders, organisatoren en de technische leider en besloot met “Lang leve de biodiversiteit”!
