Begroting 2024 vastgesteld: "Aan hardlopen heeft men niets, men moet op tijd vertrekken"

Bij de bespreking van de Nota Weerstandsvermogen, Risicomagement, reserves en voorzieningen 2024-2027, het Jaarplan en Begroting 2024 van het Hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden (HDSR) wees Martin Jansen namens Water Natuurlijk op de volgende punten:

• KNMI'23-klimaatscenario’s geven aan dat de opgaven groot zijn en de urgentie is toegenomen. Laten we de tijd goed gebruiken: aan de slag.
• Water Natuurlijk wil impact maken voor volgende generaties.
• We willen dat HDSR vanaf begin van ruimtelijke ontwikkelingen aan tafel zit om de waterbelangen in te brengen en de consequenties inzichtelijk te maken voor waterveiligheid, waterbeschikbaarheid, waterkwaliteit en klimaatbestendigheid.
• In twee gebieden vinden we dat HDSR het voortouw moet nemen in het gebiedsproces: Veenweide gebied, Utrechtse Heuvelrug. De ‘Natuurvisie Utrecht 2050’ van de Utrechtse natuurorganisaties biedt bouwstenen voor duurzaam systeemherstel en natuurontwikkeling.

Op korte termijn beschikt HDSR over een andere enorme kracht. Bij het maaien van watergangen, bij het beheer van dijken, bij het baggeren, bij het onderhoud van oevers, bij de exotenbestrijding, bij het zuiveren van water. Dit duurzaam uitvoeren gericht op ecologisch beheer om de biodiversiteit te verhogen. Daar is verschil te maken gezien de vele kilometers watergangen en dijken.

Hieronder de letterlijke tekst van de algemene beschouwing zoals uitgesproken door fractievoorzitter Martin Jansen over de Begroting 2024:

Tegeltjeswijsheid Berenloop Terschelling: ‘Aan hardlopen heeft men niets, men moet op tijd vertrekken’.

Ook bij het toekomstig waterbeheer is daar alle aanleiding voor. Onlangs zijn de KNMI'23-klimaatscenario's gepubliceerd. Ze laten zien dat we hoe dan ook te maken krijgen met zeespiegel- en temperatuurstijging, drogere zomers en nattere winters, extreme (zomer)buien.

Op het Deltacongres is de tussenbalans Kennisprogramma Zeespiegelstijging, gepresenteerd.

Aanleiding voor hele voorpagina in de NRC: Nederland kan zeespiegelstijging tot 3 meter technisch aan. Klinkt geruststellend, maar willen we steeds bredere en hogere dijken? En tegen welke kosten? Wie gaat dat betalen?

Volkskrant over hetzelfde rapport: ‘Eerste klimaatplaag zoetwatertekort’, ‘op korte termijn getouwtrek om ruimte’.

Centrale boodschap in al deze berichten:

Realiteit is dat de opgaven groot zijn en de urgentie is toegenomen,.

Dus laten we de tijd gebruiken: nog meer werken aan waterbewustzijn van al onze ingezetenen. Samen met andere overheden en stakeholders optrekken. Dat vergt politieke moed en verbeeldingskracht, en ook bestuurlijke daadkracht. Maar zoals de titel van het coalitieakkoord “waterverbinding, in vertrouwen kan veel”.

Vraag is: hoe wapenen we ons tegen vooruitschuiven, niet kiezen? Water Natuurlijk heeft zorgen rondom afhankelijkheden van het Rijk. Denk aan stikstofdossier, vallen van een kabinet/verkiezingen/formatie. Is er klimaatmoeheid in de landelijke politiek? Provincies en waterschappen willen stappen zetten, maar dan moeten er op rijksniveau ook stappen worden gezet.

Water Natuurlijk vindt belangrijk dat het lange termijnperspectief, zoals omschreven in het coalitieakkoord, leidend is bij de opgaven van HDSR. We zien dat ook terug in het voorliggend jaarplan en begroting. Niet afwentelen naar toekomstige generaties. Complimenten. Water Natuurlijk wil tempo maken in een beheerst proces; qua menskracht/ organisatorisch, financieel én met onze partners.

Ook water en bodem sturend in de ruimtelijke afwegingen vindt Water Natuurlijk essentieel. De titel van ons verkiezingsprogramma luidde niet voor niets – WATER en bodem sturen NATUURLIJK.

We willen dat HDSR vanaf begin van ruimtelijke ontwikkelingen aan tafel zit om de waterbelangen in te brengen en de consequenties inzichtelijk te maken voor waterveiligheid, waterbeschikbaarheid, waterkwaliteit en klimaatbestendigheid.
O.a bij de gebiedsgerichte aanpak van het Utrechts Programma Landelijk Gebied (UPLG), de grote transitie van het landelijk gebied die nodig is. Onlangs hadden we een goede thema-avond over de ruimtelijke plannen van de provincie en het UPLG.

In twee gebieden vinden we dat HDSR het voortouw mag/moet nemen om de kans op halen van onze wateropgaven te verhogen:

• Veenweide gebied: verhogen van de waterstanden met als toekomstbeeld 2050 een extensieve, natuur inclusieve landbouw met ruimte voor water.
• De Utrechtse Heuvelrug incl. flanken met een toekomstbeeld 2050 waarbij het regionale kwelsysteem hersteld is en de Blauwe Agenda uitgevoerd.

Aan de voorkant van deze gebiedsprocessen zullen wel afspraken gemaakt moeten woorden met medeoverheden over randvoorwaarden. O.a. over inzet van middelen die aan de UPLG zijn verbonden (menskracht en geld) en over verantwoordelijkheden.

Terecht dat er aandacht is voor grondwater. Invulling van de nieuwe grondwatervisie van de Unie van Waterschappen en van ons coalitieakkoord "Waterverbinding, in vertrouwen kan veel"

• We willen snel meer duidelijkheid hebben over (verdeling van) verantwoordelijkheden en inzicht krijgen in de omvang van alle onttrekkingen, ook voor beregening.
• Daar waar nodig stimuleren we transitie naar waterextensieve bedrijfsvoering.

Samengevat: Water Natuurlijk wil impact maken voor volgende generaties door het uitvoeren van het Water Beheer Programma "Stroomopwaarts, klimaatbestendig en duurzaam"

Door samen met onze omgeving, stroomopwaarts te werken.

Dit noemen we vaak de dynamische opgaven. Daar zijn beleidsontwikkeling en uitvoering nauw met elkaar verweven. Een kracht van een zelfbewust, toekomstgericht, modern waterschap.

Bij de uitvoering zijn goede bouwstenen en inspiratie te vinden:

• in het ‘Manifest ruimte voor levende Rivieren’ opgesteld door WWF en 12 andere organisaties. Met nieuwe ideeën en aanvliegroutes voor natuurherstel in het riviergebied en voorzien in de behoefte aan recreatie in synergie met de opgaven voor waterveiligheid en zoetwatervoorziening
• in de ‘Natuurvisie Utrecht 2050’ van de Utrechtse natuurorganisaties. Voorstellen voor duurzaam systeemherstel, integrale oplossingen en gebiedsprocessen. Waaronder voor het Veenweidegebied en de Utrechtse Heuvelrug.

Op korte termijn beschikt HDSR over een andere enorme kracht. De meeste middelen worden besteed aan het dagelijkse zuiverings- en waterbeheer en de instandhouding van onze infrastructuur: de reguliere opgaven. Ook daar wil Water Natuurlijk dat HDSR impact heeft door omstandigheden te creëren voor veiligheid, gezond water en een leefomgeving met kwaliteit. Bij het maaien van watergangen, bij het baggeren, bij het onderhoud van oevers, bij de exotenbestrijding, bij het zuiveren van water. Dit duurzaam uitvoeren gericht op ecologisch beheer om de biodiversiteit te verhogen. Daar is verschil te maken gezien de vele kilometers watergangen en dijken. Onlangs is de Kleurkeur Blauw gepubliceerd, een nieuwe norm voor ecologisch beheer door de Vlinderstichting en Groenkeur. Water Natuurlijk is blij dat HDSR heeft meegewerkt aan deze standaard en is benieuwd naar de toezegging te benchmarken waar we al aan deze standaard voldoen.

Daarnaast: duurzaamheid als voorwaarde bij aanbestedingen, vasthouden aan de ambitie de versterking van de Lekdijk emissieloos te doen, energieneutraal zijn in 2030, rioolslib een duurzaam doel geven.

Tot slot: komend jaar bereidt het Algemeen Bestuur zich voor op de wijziging van het belastingstelsel. Dat gaat over de invulling van benoemde uitgangspunten als:

• beginselen van solidariteit; de gebruiker betaalt; de vervuiler betaalt
• onderzoeken of de zuiveringsheffing te baseren is op watergebruik
• onderzoeken of de zuiveringsheffing te verbinden is aan stoffen die we kunnen hergebruiken, stoffen die moeilijk te zuiveren zijn en stoffen die invloed hebben op het oppervlaktewater.

Ook daar willen we op tijd vertrekken.